PThU Bijbelblog
- Waar komt Maria vandaan?Moslims en christenen lijken vaak heel verschillende dingen te geloven. Toch putten ze vaker dan ze zelf weten uit dezelfde schat aan verhalen. In de koran staan verhalen over Abraham, Mozes, David en Jezus. Soms verrassend gelijk aan de bijbelse verhalen, soms net een tikje anders. Zo ook het verhaal van Maria, de moeder van Jezus. Of, in de koran: Marjam, de moeder van Isa.
- Chanoeka, Chanoekia en MenoraVan 12 tot 20 december wordt dit jaar het Joodse Chanoekafeest gevierd. Wat is dat eigenlijk voor een feest en wat wordt er dan precies gevierd? In deze blog probeer ik antwoord te geven aan de hand van het centrale object van dit feest: de negenarmige kandelaar, chanoekia genaamd.
- Religie als bron van geweld?Godsdiensten komen niet zo positief in het nieuws. Terroristen doden anderen omdat ze niet het juiste geloof aanhangen. Joden en moslims zijn verwikkeld in een eindeloos conflict om een land dat ze allebei als heilig beschouwen. Niet lang geleden hebben christelijke Serviërs in Bosnië duizenden moslims uitgemoord. En de tijd dat katholieken en protestanten in Noord-Ierland elkaar het licht in de ogen niet gunden ligt niet ver achter ons. Komt er uit die godsdiensten niet vooral heel veel ellende voort?
- Jozef als voorloper van Christus?Volgens het Oude Testament wordt Jozef – na veel ellende – onderkoning van Egypte. Deze blog laat zien hoe exegeet Ambrosius van Milaan (337-397) dit verhaal uitlegde in een preek. Zijn preek is typerend voor de bijbeluitleg van die tijd. Ambrosius beweerde bijvoorbeeld dat Jozef erg lijkt op Jezus Christus. Is zijn uitleg nog steeds verdedigbaar? Of moeten we er afscheid van nemen?
- Van 'nog' naar 'toch'Het gebeurt niet zo vaak dat de Bijbel het NOS journaal haalt. Als dat wel gebeurt, dan is dat vaak in de trant van aandacht voor de laatste stuiptrekkingen van een nagenoeg uitgestorven bevolkingsgroep in Nederland. De Bijbel zou alleen nog iets te zeggen hebben voor een uitstervend groepje christenen, maar zou al lang niet meer thuis zijn in het publieke domein, zo is dan de voorstelling.
- Wat doet Jezus met de Tora?De zogenaamde Bergrede van Jezus is één van de bekendste stukken van de Bijbel. Het gaat om een toespraak van drie hoofdstukken in het Evangelie van Mattheüs. Velen voelen zich erdoor geïnspireerd. Maar het is ook een gedeelte dat de nodige vraagtekens oproept. En dan hebben we het nog niet eens over de verschillende problemen van interpretatie en vertaling.
- De baarmoeder van GodIeder jaar vieren Joden Jom Kippoer: de Grote Verzoendag. Jom Kippoer is bestemd om het nieuwe Joodse jaar met een schone lei te beginnen. Tijdens Jom Kippoer wordt verzoening gezocht met andere mensen en met God, en vragen mensen om vergiffenis voor wat verkeerd is gegaan in het vorige jaar.
- Mag de wetenschap de uitleg van de Bijbel bepalen?De publicatie kort voor de zomer van mijn studie En de aarde bracht voort riep een aantal reacties op. Sommige daarvan waren enigszins kritisch van aard, en één van de kritiekpunten luidde dat in dit boek de hedendaagse wetenschap bepaalt hoe de Bijbel uitgelegd moet worden. Volgens mijn critici is dat niet hoe het eraan toe behoort te gaan. De vraag die ik hier aan de orde wil stellen, luidt nu: hebben zij gelijk? Mijn antwoord zal zijn dat ze in één opzicht geen gelijk hebben, maar in een belangrijk ander opzicht wel. Het is dus ja en nee – en er is ook een maar.
- Contextueel BijbellezenSola Scriptura, de Bijbel alleen, de Bijbel heeft het voor het zeggen. Was dat niet de slogan van de ware Protestant? Schoorvoetend moeten echter ook rechtzinnige Protestanten toegeven dat de tijd en situatie waarin zij leven invloed heeft op de manier waarop zij de Bijbel uitleggen. Vraag de Vrijgemaakt Gereformeerden maar naar hun discussie over de vrouw in het ambt. Is dat erg? Wel nee! Juist wie het erkent, heeft meer kans om de Bijbel recht te doen.
- Nes Ammim: what's in a name?In het bijbelboek Jesaja wordt beschreven hoe God het volk Israël laat terugkeren naar het eigen land. Deze terugkeer wordt beschreven als een gebeurtenis die van belang is voor álle volken, niet alleen voor Israël zelf. Het is niet toevallig dat de internationale protestants-christelijke kibboets in het noorden van Israël een naam uit Jesaja meekreeg: Nes Ammim, ofwel Banier van de volkeren. Welke visie gaat schuil achter die naam? Een interessante vraag nu opnieuw nagedacht wordt over de relatie tussen kerk en Israël.
- Hier staan we, en we willen anders!Ieder jaar komen vanuit de hele wereld zo’n tweehonderd joden en christenen bij elkaar om samen te spreken over theologische en maatschappelijke kwesties die beide groepen aangaan (zie ICCJ.org). Dit jaar was de bijeenkomst van 2 tot 5 juli in Bonn en gewijd aan – hoe kan het anders in dit herdenkingsjaar? – de reformatie.
- Offers brengenToen ik als krijgsmachtpredikant enkele jaren terug begon, had ik niet gedacht dat Defensie mij met nieuwe ogen zou leren bijbellezen. Maar dat gebeurde wel. Je denkt aanvankelijk dat een universitaire opleiding en promotieonderzoek in Bijbelwetenschappen het juiste zicht verschaft op de oude teksten van het jodendom en christendom, maar je hoeft maar even in een andere cultuur te stappen en er gaan allerlei nieuwe luikjes open.
- Wijn in het koninkrijk van GodIn de week voorafgaand aan Pasen, de Stille of Goed Week, worden in de christelijke liturgie kernmomenten uit de laatste week van Jezus herdacht en herbeleefd. Een van deze kernmomenten is het Laatste Avondmaal, de laatste maaltijd die Jezus samen met zijn leerlingen deelt.
- Hij is niet hier, hij is niet daar… Henoch, waar ben je eigenlijk?Volgens het Bijbelboek Genesis leefde er in de oertijd een man die met God wandelde. Zijn naam was Henoch. Het leven van deze oervader eindigde even abrupt als het was begonnen. We lezen daarover: “Toen was hij er niet meer; jazeker, God heeft hem weggenomen” (Gen 5:24). Wat moeten we ons daarbij voorstellen? Is Henoch aan de dood ontsnapt? Waar kunnen we hem nu vinden? Boeiende vragen die lezers al lang bezig houden. Ook een lezer van onze blogs. Ik ga hier daarom graag op deze vragen in.
- Hoe drama de Bijbel gezag geeftVeel mensen zijn het ermee eens dat de Bijbel een belangrijk boek is voor onze cultuur. Maar is het een boek voor in het museum? Iets wat je eventueel uit interesse leest? Of meer, zoals sommige christenen zeggen: gezaghebbend Woord van God? Deze blog gaat over de vraag hoe de Bijbel gezaghebbend kan zijn voor iedereen – christenen en iedereen die erin geïnteresseerd is.
- Een talenwonder?Het is de tijd van Hemelvaart en Pinksteren, en omdat Arie Zwiep vorig jaar om deze tijd al over Hemelvaart heeft geblogd, zal ik het nu over Pinksteren doen. Voordat ik bij Pinksteren kom vertel ik eerst als inleiding iets over een deel van mijn onderzoek.
- De parabels van Jezus en de andere rabbijnenHet Nieuwe Testament bevat zo’n veertig gelijkenissen of parabels op naam van Jezus, alle in de synoptische evangeliën (Matteus, Marcus, Lucas). Het handvol parabels van Jezus is slechts een klein deel van een verzameling van honderden Joodse parabels uit de eerste eeuwen van onze tijdrekening. Deze parabels zijn soms toegeschreven aan bekende leraren, zoals in het geval van Jezus, maar vaak zijn ze anoniem overgeleverd. Een kijkje in deze andere vroege Joodse parabels, kan ons veel leren over de parabels van Jezus: hoe dergelijke parabels klonken in de oren van de Joodse toehoorders in de eerste eeuw en hoe Jezus een bekend genre aanwendde om zijn eigen boodschap over te brengen.
- God als superieure kunstenaar – gedachten van Gerd TheissenOp 24 april 2017 tijdens de internationale conferentie New Quests for God – Contributions of Theology to a Resilient Society hadden we de eer om Professor emeritus Gerd Theissen aan de PThU te ontvangen. Het thema van zijn lezing: Hoe kan men de sporen van God lezen in de twee ‘boeken’ schepping en Schrift? De Bijbelblog van deze week geeft een samenvatting van de verrassende lezing van Theissen. Dit is stevig voer voor de geest, dat voor de liefhebbers hier in het Nederlands wordt opgediend.
- Het succes van The Passion verklaardHoe kan het dat in de seculiere Nederlandse samenleving The Passion zo populair is? Je zou verwachten dat het Bijbelse verhaal over het lijden en sterven van Christus weinig aandacht trekt. Immers, in het laatste grote onderzoek naar de religiositeit van Nederlanders, “God in Nederland 2016”, bleek dat er weer minder mensen naar de kerk gaan. Ook het aantal mensen dat zich spiritueel of religieus noemt, blijft afnemen. Toch kijken er elk jaar weer miljoenen mensen naar The Passion en wordt er tienduizenden keren over getweet. De nieuwtjes over de voorstelling zijn te vinden op de voorpagina van de landelijke dagbladen en cast en producers worden uitgenodigd voor programma’s als RTL Late Night en DWDD. Hoe verklaren we het succes van The Passion?
- Over de levensboom, Christus en zijn kruisBomen spreken tot de verbeelding. Overal ter wereld komt dan ook boomsymboliek voor. Eén van de bekendste bomen uit de christelijke traditie is de levensboom. We vinden hem terug in Genesis 2-3 en in de boeken Spreuken (3:18, 11:30,13:12,15:4) en Openbaring (2:7, 22:2,14,19). In kerkmuziek en kunst is deze boom vaak verbonden met Christus en zijn kruis.
- Een joodse sekte? De schrijvers en lezers van de Dode-ZeerollenOp 9 februari maakte de Volkskrant melding van de ontdekking van een nieuwe grot in de omgeving van Qumran — de vindplaats van de Dode-Zeerollen. Helaas bevatte de grot geen beschreven fragmenten van handschriften. Maar deze nieuwe ontdekking laat zien dat de Dode-Zeerollen een levendig onderwerp van studie zijn, waar het laatste woord nog lang niet over is gezegd.
- Met grammatica naar het paradijs – Luthers ontdekking van het evangelie2017 is het jaar van de herdenking van de Reformatie. Met de publicatie van 95 stellingen begon in 1517 Maarten Luthers strijd met Rome. Die stellingen waren gericht tegen bepaalde wantoestanden in de middeleeuwse kerk. Maar waar haalde Luther zijn nieuwe inzichten vandaan? En wat was zijn belangrijkste punt?
- Het merkteken van het beest in Openbaring 13Het laatste Bijbelboek, de Openbaring van (eigenlijk: aan) Johannes, staat vol wonderlijke visioenen. Hoe moeten we die duiden? Een lezersvraag ging in het bijzonder over het slot van Openbaring 13. Wat betekent dit volgens bijbelwetenschappers?
- Afschaffen, die preek?Dit blog is een preview van het boek ‘Ontvouwen – Protestantse Prediking in de Praktijk’ door Ciska Stark en Bert de Leede dat 3 februari op de PreekWijzer-studiemiddag gepresenteerd zal worden.
- Moeten christenen de Tora houden?Het christendom is voortgekomen uit de godsdienst van Israël. En het is daarom verbazend dat daarin zo weinig is overgebleven van de twee basisconcepten land en Tora. Aangezien de landbelofte expliciet aan Abram en zijn nakomelingen was gedaan, is dat wat betreft het land nog niet zo verwonderlijk. Maar geldt dat ook voor de Tora?
- Psalm 90 bij Oud en NieuwPsalm 90 wordt ook wel de Oudejaarspsalm genoemd. Vroeger werd deze psalm in veel huisgezinnen kort voor twaalf uur op Oudejaarsavond voorgelezen. In sommige kringen is dat nog steeds gebruikelijk.
