Over het project
Al sinds de Verlichting is de plaats van kerken in de Westerse samenleving en hun zelfbegrip veranderd en blijft veranderen. Dit is in de tweede helft van de twintigste eeuw nog intensiever geworden en hangt samen met complexe en gelaagde processen van secularisatie, globalisering, pluralisme en de ontwikkeling van een steeds vloeibaarder samenleving. Het is gerechtvaardigd om te spreken van een crisis van de kerk in het Westen, in de zin dat oudere uitingen van de kerk niet zullen voortbestaan in dezelfde vorm of met dezelfde plaats of impact in de samenleving. Zelfs waar gemeenschappen hopen traditionele kerkelijke praktijken te behouden, is hun relatie met de omringende wereld diepgaand veranderd en met belangrijke gevolgen voor de christelijke opvoeding van jongere generaties, de missionaire roeping van de christelijke gemeenschap en de praktijk van christelijk discipelschap.
Dit onderzoek bestudeert hoe de toekomst van de kerk in deze context eruit kan en moet zien. Het doet dit vanuit de overtuiging dat de kerk leeft door de genade van God, die deze gemeenschap in het leven roept en aan wie de toekomst toebehoort, en vanuit de overtuiging dat het leven ontvangen in relatie met de drie-enige God het grootste geschenk blijft dat gedeeld kan worden met en buiten deze gemeenschap.
Geïntegreerde diagnose en visie voor de kerk
Toch kan er, gezien de ingrijpende veranderingen die kerken en samenlevingen doormaken, weinig als vanzelfsprekend worden beschouwd over hoe christelijke gemeenschappen eruit zullen en zouden moeten zien. Bewust van de gelaagde en veelzijdige uitdagingen waarmee christelijke gemeenschappen worden geconfronteerd, hoopt dit project te voorkomen dat de aandacht wordt teruggebracht tot slechts één dimensie van de toekomst van de kerk en dat men zich verliest in een veelheid van kwesties met betrekking tot de toekomst van de kerk die niet kunnen worden samengevoegd in een geïntegreerde diagnose en visie voor de toekomst van de kerk. Daarom zal dit project voortdurend proberen de verschillende dimensies van dit conglomeraat van vragen te verbinden met de centrale identiteit van de kerk in het heilbrengende leven dat zij heeft ontvangen in haar relatie met de drie-enige God, als Vader, Zoon en Geest, en die de kerk uitnodigt in Gods toekomst.
Twee onderdelen
Eén onderdeel van dit project is daarom gericht op de ecclesiologische vraag naar de identiteit van deze gemeenschap:
- Wat is de specifieke identiteit en roeping van deze gemeenschap in de wereld?
- Hoe kan deze identiteit worden versterkt en behouden?
- Wat betekent dit met betrekking tot passende organisatievormen voor christelijke gemeenschappen in een vloeibare samenleving?
De identiteit en toekomst van de kerk en lokale christelijke gemeenschappen is direct gerelateerd aan de tweede, soteriologische tak van dit project. Die heeft betrekking op de hoop op en de aard van het heil of goede leven dat de kerk en specifieke christelijke gemeenschappen hebben ontvangen, trachten te belichamen en wensen te delen met de rest van de wereld.
Hoe de kerk zich verhoudt tot de samenleving
Beide onderdelen zijn direct gerelateerd aan de vraag hoe de kerk zich verhoudt tot de samenleving als geheel. De begrippen 'hoop' en 'goed leven' fungeren als bruggen:
- Wat is het christelijke begrip van het goede leven waarnaar iedereen op zoek is?
- Hoe wordt dit leven, en de hoop op leven in zijn volheid, belichaamd en hoe kan het worden herkend?
- Kan de kerk het goede leven en verlossing belichamen of vertegenwoordigen op een manier die zowel tegencultureel als aantrekkelijk is?
De vraag naar identiteit roept vragen op. Hoe kan de kerk een onderscheidende gemeenschap zijn die trouw haar eigen verhaal vertelt dat niet gereduceerd kan worden tot een ander groot verhaal of sociaal project? En hoe kan ze tegelijkertijd een gemeenschap zijn die ook gastvrij is voor iedereen en graag bruggen bouwt en samenwerkt waar mogelijk?
