Nieuw Kerkelijk Peil

Contactpersoon: kerkrentmeester Aad Hofland

Voor de Open Hofkerk in Aalsmeer gold dat de enquête van Nieuw Kerkelijk Peil prima paste in de opzet van het nieuwe beleidsplan voor de periode 2020-2025. Uitgangspunt voor dat beleidsplan vormde het rapport ‘Zoek de kansen als de kerk krimpt’. Ouderling-kerkrentmeester Aad Hofland: “Naast het bieden van allerlei demografische en financiële gegevens wilden we voor dit beleidsplan gemeenteleden vragen naar hun mening over kerk-zijn. Wat gebeurt er met de kerk als we niets doen maar wel de rekening gepresenteerd krijgen als we bijvoorbeeld predikanten moeten vervangen, de bestuurskracht minder wordt en groot onderhoud moeten plegen? Hoe vormen we dan nog een gemeenschap? De enquête van Nieuw Kerkelijk Peil bood daartoe de juiste vragen.”

Prioriteit

In totaal vulden 108 gemeenteleden de enquête in. “Dat waren alleen trouwe kerkgangers, en de gemiddelde leeftijd was 73 jaar. Dat geeft wel een wat eenzijdig beeld.” De uitkomsten van de enquête werden opgenomen in het rapport ‘Een vitale kerk op weg naar 2025-2030, voorzetten voor beleid’. Dat rapport werd tijdens twee gemeentebijeenkomsten besproken. Tijdens een derde bijeenkomst konden gemeenteleden aangeven aan welke thema’s zij prioriteit willen geven als het gaat om beleidskeuzes met het oog op de toekomst.

Hofland: “De uitkomst hiervan vormde, samen met de interviews met de beide predikanten en leden van commissies, input voor het traject rond het beleidsplan 2020-2025.” Voor de samenstelling van dat plan en de bespreking op de gemeentebijeenkomsten is een gemeentebegeleider in de arm genomen. 

Bewustwording

Meedoen aan Nieuw Kerkelijk Peil leverde een geweldig bewustwordingsproces op van wie we zijn als kerk en waar we aan moeten werken, vindt Hofland. “De uitkomsten waren enerzijds een bevestiging van wat we al vermoedden. Ontmoeten en vieren staan bovenaan de wensenlijst van de gemeente. Verrast waren we door de uitkomst dat er wat gewonnen kan worden als het gaat om geloofsgroei en het delen van het geloof. Ook leiderschap, en jeugd en jongeren zijn punten van aandacht. Verder is heel duidelijk geworden dat we moeten gaan focussen op samenwerking met andere kerken in Aalsmeer, protestantse kerken maar wellicht ook breder.”

Contactpersoon: Bartjan Pennink

Zijn we op de goede weg als het erom gaat een vitale kerk te zijn? Die vraag lag voor de Protestantse Gemeente Appingedam ten grondslag aan het meedoen met Nieuw Kerkelijk Peil. In november 2018 werd gemeentelid Bartjan Pennink door de kerkenraad benaderd of hij mee wilde werken aan het implementeren van deze vitaliteitsenquête. Eerder al was hij betrokken bij een missie- en visieplan voor de kerk. “Voor ons was de enquête een goede manier om de wensen van de gemeente, als uitkomst van de enquête, tegen het licht te houden van wat in ons missie- en visieplan staat. Voldoet dat plan, of heeft het aanpassingen nodig?”

Meepraten

Samen met nog drie gemeenteleden vormde Pennink een werkgroep. Twee van hen bezochten een voorlichtingsavond over Nieuw Kerkelijk Peil. Vervolgens werd bedacht hoe de gemeente zover te krijgen de enquête in te willen vullen. “We hebben gezegd: dit is een gelegenheid om mee te praten over waar we als gemeente naartoe willen. De vragenlijst besloeg vier pagina's. De vragen waren best ingewikkeld, in een taal die in onze gemeente niet zo gebruikt wordt. In de dienst eraan voorafgaand besteedde de pastoraal werker er uitgebreid aandacht aan. En we hadden voor de deelnemers een kleine attentie. Uiteindelijk vulden 127 gemeenteleden de enquête in.”

Waar willen we heen?

Het rapport dat terugkwam was in het Engels en best lastig te lezen. Pennink: “Gelukkig heb ik ervaring met Engels in onderzoekstaal en kon de vertaalslag maken.” Uit de uitkomst bleek dat de gemeente al veel doet. “Velen van ons leggen contacten binnen onze kerk maar ook daarbuiten. Daarbij vinden de meesten het echter niet gemakkelijk om het geloof te delen.” De uitkomst van de enquête is in de kerkenraad gelegd naast het missie- en visieplan. “Waar willen we heen en wat doen we al om daar te komen? We willen graag verder in dat proces, maar corona gooide roet in het eten. De stap daarna is dan natuurlijk om de gemeente te informeren en te betrekken.”

Waardevol

Daarnaast wil de werkgroep graag nog de mening peilen van mensen die niet op zondag in de kerk komen maar wel meelevend zijn. “En met het oog op de toekomst kunnen we misschien ook andere doelgroepen die voor de gemeente belangrijk zijn interviewen in het kader van de enquête. Wat is hun verlangen en wat kunnen we als kerk voor hen betekenen?”

Bang om dit gesprek in de gemeente aan te gaan is Pennink niet. “De vraag ‘waar willen we heen?’ is niet dezelfde als ‘hoe lossen we het op?’ Door er een droom naast te leggen, verzacht je het gesprek erover.”

Meedoen aan Nieuw Kerkelijk Peil was waardevol, concludeert Pennink. “Ook voor mezelf. Waarom zit ik in deze kerk en waar wil ik zelf dat de kerk naartoe gaat? Daar vervolgens met anderen over praten kan wat in beweging brengen.”

Contactpersoon: Roger Dragstra, kerkelijk werker

Nieuwe visie na fusie

Nieuw kerkelijk Peil, toen nog Church Life Survey genaamd, werd ons aangereikt door dorpskerkambassadeur Jolanda Tuma. Met haar sprak ik over kerk-zijn in het dorp, de visie erop. We hadden net een fusie achter de rug, hervormd met gereformeerd. Nieuw Kerkelijk Peil is een goed instrument om bouwstenen te vinden om tot een gezamenlijk gedragen visie komen. Sterk is dat Nieuw Kerkelijk Peil uitgaat van hoe mensen de kerk beleven en waar hun verlangen ligt. Een positieve insteek dus. Het daagt mensen uit: wat waardeer je, wat vind je belangrijk in de kerk, waar kun je wat mee doen? Grassrootsmovement, hot nu. Uit het grondvlak van de gemeente komen ideeën naar boven.

De kerkenraad vond het een goede kans om de gemeente te betrekken een weg te vinden voor de toekomst. Na de informatiebijeenkomst hebben we de gemeente ingelicht. Na de dienst, bij het koffie drinken, hebben circa 40 gemeenteleden de enquête ingevuld. De uitkomst heb ik eerst in de kerkenraad gebracht. We waren verrast over hoe de kerk zichzelf ziet qua ligging. We dachten dat het veel liberaler zou zijn maar er is toch ook een stroming die zich als evangelisch of echt gereformeerd ziet. Ook verrassend was de verwachting om als kerk hechter te willen worden als geloofsgemeenschap. We wisten wel dat we als kerk heel maatschappelijk betrokken zijn op het dorp maar de aandacht voor de identiteit hadden we minder verwacht.

Van visie naar de praktijk

De kerkenraad vindt het best lastig om een vertaalslag te maken en is ook druk met heel andere dingen. Ik heb voorgesteld er met een paar gemeenteleden naar te kijken en een kant-en-klare voorzet voor de toekomst te leveren. Door corona is dat blijven liggen, we moeten de stap nog maken. Die gemeenteleden wil ik Nieuw Kerkelijk Peil -ambassadeurs maken, om de kerkenraad scherp te houden.

Een kans voor ons is het kinder- en jongerenwerk. We scoorden vrij hoog op het daar meer aandacht aan willen geven. Dat betekent dat we de relatie met de dorpsschool verder uit willen bouwen.

Het moet niet zo zijn dat de enquête in een la komt te liggen. Ik vind het verstandig om als gemeente een vervolgtraject in te bouwen van bijvoorbeeld vijf jaar. Dat gebruiken om het te ankeren in de gemeente. Overgaan tot de orde van de dag is wat mij betreft niet aan de orde, ik ben hier enthousiast over. Vanuit de PThU kwam de suggestie om een gemeentebegeleider als ondersteuner van het vervolgtraject in de arm te nemen. Ik zie Nieuw Kerkelijk Peil als een instrument dat helpt om je positieve krachten in beeld te brengen, met als doel een vitale gemeente te zijn. Het maakt je als gemeente niet anders. Het ligt aan de kant van het geloofsvlak, vanuit je geloof gemotiveerd zijn om dingen te doen.

Contactopersoon: scriba Jan Zwemer

Een APK van de kerk

Altijd op zoek naar nieuwe initiatieven op kerkelijk vlak, las Jan Zwemer, scriba van de Protestantse Gemeente Nieuw- & St. Joosland, vlak bij Middelburg, op de website van de PThU over Nieuw kerkelijk Peil. “Het moderamen was direct enthousiast over deze ‘APK van de kerk’. We zitten midden in een proces van samenwerking met de Protestantse Gemeente Ritthem; volgend jaar fuseren we. Ook zijn we bezig met hoe we ons willen profileren in het dorp. We vinden het belangrijk onze deuren en ramen open te zetten. We hadden het gevoel dat we de uitkomsten van het onderzoek zouden kunnen gebruiken als richtingaanwijzer in dit proces.”

De kerkenraad stemde in, en een aankondiging in de kerkbladen om de gemeente mee te krijgen volgde. Er werd besloten een aantal plaatselijke vragen aan de enquête toe te voegen. “Over de praktijk van de oecumene, de school-kerk-diensten en de invulling van de Stille Week en Pasen wordt in de beide gemeenten verschillend gedacht. We vonden dit onderzoek een goede gelegenheid om ook hierop door te vragen. Op deze punten hebben we, in gesprek met de gemeenten, al besluiten kunnen nemen die gedragen worden door een groot deel van de gemeenten.”

Belangrijke thema’s

De enquête werd op een zondagochtend voor de kerkdienst gehouden. Er waren net zoveel mensen als anders, en ook jongeren deden mee. De ingevulde formulieren werden, zonder de plaatselijke vragen, naar de PThU gestuurd.

Met de uitkomsten kan de gemeente verder. Zwemer: “Het was een eye-opener dat we zo sterk blijken te hechten aan het ervaren van ‘bij elkaar te horen’, met name voelbaar in het samen vieren van het Avondmaal. Tegelijk blijkt er een verlangen naar groei dat onder meer zichtbaar wordt in een sterke gerichtheid naar buiten. Het zijn de thema’s die voor ons belangrijk zijn. Op deze route kunnen we dan ook vol vertrouwen verder gaan.”

Uiteindelijk gaat het ons erom vierplekken te houden in de dorpen, zegt Zwemer. “Als we deze uit laten groeien tot kweekplaatsen van leefbaarheid en samen-zijn in het dorp, dan komt dat de dorpsgemeenschap ten goede.”

Op weg naar de definitieve fusie van de beide gemeenten gaan de gemeenten in het najaar een traject van Waarderende Gemeenteopbouw in.