Naar hoofdinhoud
  1. Home
  2. Onderzoek
  3. Onderzoeksprojecten
  4. Moral Compass Project
  5. Deelproject: Medische ethiek bij het einde van het leven

Moral Compass Project

Hoe weten we wat het Goede is? Is er zoiets als een ‘moreel kompas’ dat alle mensen delen? De naald van een kompas wijst naar de noordpool, maar je kunt de pool er niet mee bereiken. Is het Goede ook te zien als zo’n pool? Als iets dat ons aanspreekt ‘van buitenaf’, onontkoombaar? Van het Goede gaat een appel uit dat richting geeft en tot concreet handelen aanzet. Maar zonder dat we het Goede daarmee volledig kunnen kennen of doen.

Deelproject: Medische ethiek bij het einde van het leven

Dit project richt zich op denken over het Goede in relatie tot euthanasie en hulp bij zelfdoding in Nederland. Het onderzoek focust op een aantal aspecten die in ander onderzoek niet of nauwelijks aan de orde komen.

Persoonlijke ervaringen met euthanasie

In het project zijn interviews gehouden met nabestaanden van mensen die euthanasie hebben gekregen. Deze zijn gebundeld in het boek Leven met euthanasie (2021). Vervolgens zijn ook artsen geïnterviewd over hun ervaringen met euthanasieverzoeken. Ook deze zullen worden gepubliceerd in een bundel.

Theologische en pastorale aspecten van euthanasie

Een tweede onderzoeksonderwerp betreft de vraag welke visies er vanuit christelijk perspectief zijn op het zelfgekozen levenseinde. Een belangrijke overtuiging is daarbij dat God het leven schiep en het leven een gave is. Er is onderzoek gedaan naar hoe kerkelijke documenten en publicaties van theologen hebben bijgedragen aan het denken over euthanasie in Nederland in de afgelopen decennia. Daarnaast is empirisch onderzocht hoe pastores van de Protestante Kerk in Nederland denken over euthanasie en hoe hun pastorale praktijk rond euthanasie eruit ziet.

Regionale variatie bij euthanasie

In Nederland is sprake is van grote regionale variatie als het gaat om euthanasie. In dit project is die variatie voor het eerst in kaart gebracht en onderzocht wat mogelijke redenen zijn voor die variatie. In een promotieonderzoek samen met de TUU en RUN wordt de regiovariatie concreet onderzocht wordt in artsenpraktijken in twee Nederlandse regio’s. Onderzoekers uit dit deelproject zijn tevens betrokken bij ZonMw-onderzoek over regiovariatie. Recent is toestemming ontvangen om het eerdere regiovariatieonderzoek, dat het tijdvak 2013-2017 besloeg, voor de jaren 2018-2023 te herhalen.

Ervaringen vanuit de toetsing van euthanasie

Een andere bron voor dit onderzoek zijn de gegevens vanuit een regionale toetsingscommissie euthanasie. Een van de onderzoekers heeft gedurende tien jaar van elke melding de voornaamste achtergrondkenmerken (leeftijd, pathologie, natuurlijke levensverwachting, etc.) bijgehouden alsook enkele moreel en theologisch belangrijke kenmerken.

Theologische en ethische aspecten van overbehandeling

Voor onderzoek naar overbehandeling wordt samengewerkt met Amerikaanse onderzoekers. Deze studies verschijnen in 2025 in een bundel Cambridge University Press zal verschijnen.

Onderzoekers

Sleutelpublicaties

  • Stef Groenewoud, Theo Boer, Femke Atsma, Mina Arvin and Gert Westert, ‘Euthanasia in the Netherlands: a claims data cross-sectional study of geographical variation,’ BMJ Supportive & Palliative Care 2021;0:1–11. https://doi.org/10.1136/bmjspcare-2020-002573.
  • Theo Boer, Stef Groenewoud en Wouter de Jonge (red.), Leven met euthanasie. Geliefden vertellen over hun ervaringen. Utrecht: KokBoekencentrum 2021, 215-28.
  • Theo Boer and Stef Groenewoud, ‘Dutch Reformed support for Assisted Dying in the Netherlands 1969-2019: An Analysis of the Views of Parishioners, Pastors, Opinion Makers, and Official Reports of the Protestant Church in the Netherlands’. Journal of the Society of Christian Ethics (JSCE) 41, 1 (spring/summer 2021), 125-47, https://doi.org/10.5840/jsce202161143. 
  • Jon Tilburt, Theo Boer, Heather Zeiger, and Maarten Verkerk (eds.), Overtreatment: European and American Perspectives. Cambridge: Cambridge University Press 2025.

Verder praten over dit onderwerp?

Smaakt dit onderwerp naar meer, en wilt u er in een groep over in gesprek gaan, bijvoorbeeld aan de hand van een lezing? Nodig dan een van de onderzoekers uit in uw gespreksgroep, organisatie of kerk voor lezingen, interviews, adviezen of andere bijdragen op het terrein van (christelijke) medische ethiek in het algemeen, en de ethiek van einde-leven beslissingen in het bijzonder. Theo Boer heeft daarnaast expertise op de relevantie van de Bijbel voor hedendaagse morele vraagstukken.