Naar hoofdinhoud

Dynamiek in de gereformeerde liturgie - hedendaagse eredienst in het licht van de traditie

Vanaf het midden van de zestiende eeuw ontstond in de Nederlanden een gereformeerde Liturgie, bestaande uit een verzameling formulieren en een collectie gebeden. Deze is tot op vandaag bekend en in gebruik. Maar hoe verhouden ontstaan en ontwikkeling zich tot dat hedendaags gebruik? Hebben de oorspronkelijke teksten in de loop van de tijd aan zeggingskracht ingeboet of bieden ze juist antwoorden in een tijd waarin een mix van verschillende tradities, stijlen en praktijken in de liturgie meest gangbaar is? Voor wie werkt in de gereformeerde traditie maar ook voor wie dieper kennis wil maken met de achtergronden van de gereformeerde Liturgie biedt deze cursus een grondig overzicht vanuit vier verschillende invalshoeken. 

De cursus belicht verschillende facetten van de Liturgie. In de eerste plaats zal het gaan over haar inhoud, achtergronden, ontstaan en ontwikkeling. maakt daarbij uitgebreid kennis met de oorspronkelijke teksten, de invloed van verschillende partijen naast kerk en predikanten, zoals drukkers en overheid, en de wijze waarop ze verspreid zijn.  

Een volgend punt is de inhoud van de formulieren. Op grond van de teksten zullen enkele thema’s verder doordacht worden. Denk bijvoorbeeld aan de notie van het verbond bij de doop. Hoe spelen de thema’s van toen ook nu? 

Een derde aspect dat belicht wordt is de receptie van de Liturgie door de eeuwen heen. Wat maakte dat ze haar dominante positie verloor en wat kwam ervoor in de plaats (en waarom)? Hierbij is ook onderwerp van gesprek welke formulieren en orden de deelnemers gebruiken en hoe deze zich verhouden tot de ‘oude’ Liturgie. 

Een vierde element dat aan de orde komt, is de functie die de formulieren en gebeden in de Liturgie heeft. In hoeverre zijn ze bruikbaar, welke spiritualiteit spreekt eruit en hoe kan deze bron gebruikt worden? De hedendaagse liturgische praktijk wordt gekenmerkt door ‘bricolage’. Welke bijdrage kan de ‘oude’ Liturgie in deze context bieden? Waar liggen mogelijkheden, waar grenzen? 

  • Doelgroep

    De cursus is bestemd voor predikanten en kerkelijk werkers (met preekbevoegdheid) die vertrouwd zijn met gereformeerde traditie, of die werken vanuit een oecumenisch georiënteerde liturgie en hun blik willen verbreden.  

  • Doelstelling

    Na het volgen van deze cursus kan je kritisch reflecteren op de eigen liturgische praktijk in het licht van enerzijds de gereformeerde traditie en anderzijds hedendaagse liturgische vragen. 

  • Competenties

    • hermeneutische competentie (in de vertaalslag van de gereformeerde traditie naar de hedendaagse liturgische praktijk) 
    • academische bekwaamheid (in de kritische reflectie op de eigen praktijk in het licht van zowel de gereformeerde traditie als de hedendaagse vragen) 
    • liturgische bekwaamheid (in het zoeken naar de bijdrage van de Liturgie aan de eigen liturgische praktijk)  
  • Voorbereiding

    Je wordt geacht aangeschaft te hebben:
    Klaas-Willem de Jong (red.), De Nederlandse gereformeerde Liturgie 1566-1639. De teksten en hun dynamiek (in de tweede helft van 2024 te verschijnen bij Verloren te Hilversum).

    • Je neemt kennis van de hoofdstukken 1 tot en met 4 (8 uur).
    • Je bestudeert twee hoofdstukken naar keuze (inclusief het tekstkritisch deel) (8 uur). 
  • Literatuur

    Klaas-Willem de Jong (red.), De Nederlandse gereformeerde Liturgie 1566-1639. De teksten en hun dynamiek. Verloren, Hilversum 2024

  • Opzet

    De tweedaagse cursus is gevuld met (interactieve) hoorcolleges en groepswerk. Na het volgen van deze cursus kun je voor jezelf de vraag beantwoorden welke betekenis de Liturgie heeft voor jou persoonlijk en je praktijk als predikant of kerkelijk werker. Je wordt uitgenodigd de eigen praktijk in te brengen en daar tegen de achtergrond van het gebodene kritisch op te reflecteren. 

  • Toetsing

    De toets bestaat uit drie delen. Vooraf lever je een positiebepaling ten opzichte van de gereformeerde Liturgie in. Na de cursusdagen reflecteer je aan de hand van enkele gerichte vragen op de inhoud van deze dagen. Verder schrijf je een kort essay waarin de eigen praktijk en de Liturgie kritisch op elkaar betrokken worden. Je krijgt voor al deze drie onderdelen handvatten aangereikt. 

  • Studiebelasting

    Aantal ECTS:  2 (56 uur)

    Verdeling uren: 

    • Voorbereiding (lezen): 16 uur
    • Voorbereiding (positie):   4 uur
    • Cursusdagen: 16 uur
    • Reflectieverslag:   4 uur
    • Essay: 16 uur
  • Data en locatie

    • Maandag 17 maart en maandag 31 maart 2025.
    • Locatie: Jansdam 14, Utrecht. 

    Beide dagen zijn van 10.00 tot 17.00 uur. De eerste dag wordt afgesloten met een gezamenlijke warme maaltijd op een locatie in de stad; deelname naar keuze; de kosten komen boven op de cursuskosten.

  • Kosten

    De kosten voor deze cursus bedragen € 675 (plus kosten voor de eventuele deelname aan de gezamenlijke warme maaltijd op de eerste dag). 

    Voor predikanten en kerkelijk werkers die nog (minimaal) twee punten hebben in het kader van het aangestuurde deel van de PE wordt deze cursus door de Landelijke Kerk (PKN) vergoed. 

    Je ontvangt zelf een factuur van ons voor deze cursus. Als je binnen je PE-budget nog recht hebt op vergoeding, dan kun je de kosten van de cursus geheel of gedeeltelijk declareren bij de Landelijke Kerk (PKN) (zo nodig ook vóór betaling). Het declaratieformulier vind je op de website van de PKN, evenals meer uitleg over je budget en de regeling. De informatie en de link naar het formulier staan daar onder de kop ‘Voortgezette nascholing - studiekosten aangestuurd aanbod’.

  • Inschrijven

    Aanmelden kan tot 1 februari 2025.

    Via de aanmeldbutton boven aan de pagina kom je in de omgeving van Osiris. Kies hier voor collegejaar 2024-2025. 

    Annuleren

    Bij annuleren gelden annuleringsvoorwaarden