Als de goden zwijgen - Miskotte in onze tijd
Het werk van de theoloog K.H. Miskotte (1894-1976) heeft een steeds weer actuele zeggingskracht. Vanuit een intense concentratie op de bijbelse bronnen ging hij het gesprek aan met de cultuur. Hij schreef in oorlogstijd, tegen het fascisme, tegen allerlei totalitaire tendensen in de samenleving, maar later ook te midden van een steeds verder seculariserende samenleving. Thema’s waar de theoloog anno 2024 niet omheen kan. In deze cursus duik je in het werk van K.H. Miskotte, die wel de grootste Nederlandse theoloog uit de twintigste eeuw genoemd wordt. Een klassieker die je gelezen moet hebben. En tegelijk gaat het om de theologische vragen vandaag: wat heeft Miskotte ons anno nu te zeggen?
Miskottes bijbels-theologische hoofdwerk Als de goden zwijgen staat centraal. De ondertitel van dit boek uit 1956 luidt: Over de zin van het Oude Testament. Hierin geeft hij zich rekenschap van de cultuur die steeds verder haar christelijke en verzuilde veren afschudt. Maar hoe dan verder? Waar vallen we op terug, als de goden zwijgen? Wat blijft is de geheel eigen taal van de Joodse Bijbel, aldus Miskotte, het feit dat er in het ‘Oude Testament’ niet in het algemeen en als vanzelfsprekend over ‘God’ gesproken wordt. De Naam, die staat voor bevrijding en menselijkheid, bevraagt steeds weer alle gangbare godsbeelden en heersende ideologieën. Niet in de laatste plaats die van de theoloog zelf.
Die theoloog is ‘tolk en getuige’, zoals Miskotte het noemt: je staat als voorganger midden in de tijd en krijgt iets te zeggen. Maar wat en hoe? Ook daarover gaat het boek Als de goden zwijgen, dat hij zelfs een ‘bijdrage tot de praktische theologie’ noemt. Met andere woorden, Bijbelse theologie, theologische reflectie en de praktijk van het predikantschap grijpen hier direct in elkaar. Want, zo besluit Miskotte het voorwoord:
‘Het is zeer de moeite waard, de vervreemding tussen bijbelwetenschap en algemene cultuur te verminderen en ook de afstand tussen theologie en gemeente gaandeweg wat in te lopen.
