Naar hoofdinhoud

In Memoriam: Ton Scheer

2 februari 2023

Op 27 december 2022 is in Oisterwijk op 88-jarige leeftijd oud-hoogleraar Liturgiewetenschap pater prof. dr. A.H.M. Scheer overleden.

Ton Scheer, geboren in 1934, behoorde tot de congregatie van de Missionarissen van het Heilig Hart (MSC) en kreeg zijn eerste theologische scholing binnen die congregatie. Hij zette die voort in Rome (licentiaat in 1963) aan het liturgisch instituut van de benedictijnse universiteit van Sant’Anselmo en aan het Institut Supérieur de Liturgie in Parijs. In 1968 verdedigde hij in Rome zijn proefschrift over ‘De Menswording van Christus in de liturgische traditie van de Grieks en Latijn sprekende Kerken’ (in 1991 in bewerkte vorm als boek verschenen onder de titel ‘De aankondiging van de Heer. Een genetische studie naar de oorsprong van de liturgische viering op 25 maart’), met de uit Nederland afkomstige Romeinse hoogleraar Herman Schmidt s.j. als promotor.

Vanaf 1966 was Ton Scheer als docent liturgie en sacramententheologie verbonden aan het Gemeenschappelijk Instituut voor Theologie in Tilburg, vanaf 1967 de Theologische Faculteit Tilburg. In 1976 werd hij lector in de liturgie en het liturgisch pastoraat aan de theologische faculteit van de Katholieke Universiteit Nijmegen. Twee jaar combineerde hij dat met zijn Tilburgse docentschap. In 1978 werd hij voltijds lector in Nijmegen en in 1980 hoogleraar. Zijn belangstelling was aanvankelijk sterk liturgie-historisch. Daarna verschoof zijn aandacht naar de pastorale kant van de liturgie, mede omdat het vak liturgie in Nijmegen later werd ondergebracht bij de vakgroep pastoraaltheologie. In Nijmegen was hij als decaan van de theologische faculteit onder meer betrokken bij de start van de opleiding religiestudies in 1990. Ook was hij in 1991 de eerste voorzitter van het Instituut voor Oosters Christendom, dat door de faculteit en de paters assumptionisten werd opgericht. Buiten de faculteit was hij onder meer bestuurslid van de Katholieke Vereniging voor Oecumene. Ton Scheer ging per 1 december 1999 met emeritaat, maar bleef nog enige tijd aan de faculteit verbonden om onderwijs in de liturgiewetenschap te verzorgen.

Vanaf de oprichting van het Liturgisch Instituut vanuit Tilburg (oorspronkelijke benaming van wat later Institute for Liturgical and Ritual Studies, en nu Institute for Ritual and Liturgical Studies heet) verrichtte Ton Scheer als vertegenwoordiger van Nijmegen tot 2010 bestuurlijke en redactionele werkzaamheden. Daarna werd hij in die taken opgevolgd door Thomas Quartier. 

Zo zat hij in de redactie van de internationale serie Liturgia Condenda (tot deel 25) en het Jaarboek voor liturgie-onderzoek (tot jaargang 2010). Hij zat onder andere ook in het redactieteam van het grote boekproject Christian feast and festival (Liturgia Condenda 25) waar hij met name verantwoordelijk was voor het deel over hedendaagse verkenningen en perspectieven (deel IV). 

Ton Scheer leverde in de periode 1991-2006 7 bijdragen aan het Jaarboek voor liturgie-onderzoek/Yearbook for Ritual and Liturgical Studies waarin zijn ontwikkeling van een liturgietheologische benadering naar empirische liturgiek zichtbaar wordt. 

Paul Post

Behalve wetenschapper bleef Ton Scheer ook voorganger in de liturgie, vooral in Rosmalen, waar hij lange tijd woonde en regelmatig assisteerde in de weekendvieringen. In 2019 vierde hij daar zijn zestigjarig priesterfeest. In 2022 ging hij, ofschoon inmiddels verhuisd naar Oisterwijk, in de Sint-Laurentiuskerk in Rosmalen voor het laatst voor in de Paaswake. In dezelfde Laurentiuskerk vond op woensdag 4 januari 2023 de uitvaartviering van Ton Scheer plaats.

Moge zijn gedachtenis ons tot zegen zijn.

Peter Nissen


Afbeelding op deze pagina van M. H. via Pixabay