PThU Bijbelblog
Gezocht op:
- Tags:
- vertaling
- Kolonialisme in Bijbelvertalingen?Toen Europeanen landen in Zuid- en Oost-Azië begonnen te koloniseren, namen ze ook hun religie mee. Ze verspreidden hun geloof en begon de Bijbel in de plaatselijke talen te vertalen. Dit gebeurde ook op het Indiase subcontinent, in het huidige Pakistan, India en Bangladesh. De bijbelvertalers hadden goede bedoelingen, maar hielden geen rekening met de lokale tradities. Dat zorgde voor onnodige vervreemding.
- Wie werden onrein door Jezus' geboorte?In het verhaal van Jezus’ presentatie in de tempel (Lucas 2:22–40) zit een opvallend verschil tussen moderne bijbelvertalingen en oude vertalingen als de Statenvertaling. Het gaat om vers 22, waar sprake is van ‘reiniging’ na Jezus’ geboorte. Maar om wiens reiniging gaat het? De Statenvertaling heeft ‘als de dagen harer reyniginge vervult waren’, wat alleen maar op Maria kan slaan. De Herziene Statenvertaling (2010) volgt nog in dit spoor. NBV21 heeft echter ‘toen de tijd van hun onreinheid … ten einde was’, waarbij het dus om meer personen gaat – maar welke?
- Raadselachtig voorbijgaanDeze bijbelblog gaat over een wonderlijk zinnetje midden in een verhaal van Markus: ‘Toen hij zag dat de leerlingen door de hevige tegenwind maar nauwelijks vooruitkwamen, hoe hard ze ook roeiden, liep hij tegen het einde van de nacht over het meer naar hen toe, en hij wilde hen voorbijlopen’ (Markus 6:48 Nieuwe Bijbelvertaling). Jezus heeft de leerlingen per boot vooruitgestuurd, maar gaat hen achterna als hij ziet dat ze het moeilijk hebben. De rest van het verhaal is bekend: als ze hem zien, denken ze dat het een geestverschijning is. Jezus stelt hen gerust, en als hij aan boord klimt gaat de wind liggen.
- Junia? Junia!In Romeinen 16:7 schrijft Paulus: ‘Groet Andronikus en Junia, mijn volksgenoten, die met mij in de gevangenis hebben gezeten, die als apostelen veel aanzien genieten en die eerder dan ik één met Christus zijn geworden’ (NBV21). Wie ditzelfde vers in oudere bijbelvertalingen opslaat komt voor een verrassing te staan. Zo heeft de Statenvertaling van 1637: ‘Groet Andronicum ende Iunian, mijne magen, ende mijne mede-gevangenen, welcke vermaert zijn onder de Apostelen, die oock voor my in Christo geweest zijn.’ Zo ook de HSV: ‘Groet Andronicus en Junias, …’
Het verschilt maar een letter: Junia of Junias. Tegelijk is het een wereld van verschil: laat Paulus hier een vrouw of een man groeten? - Apocrief of deuterocanoniek? Omstreden bijbelboeken in Statenvertaling en NBVWie de Nieuwe Bijbelvertaling wil kopen kan kiezen voor een uitgave met de 'deuterocanonieke boeken', of voor een iets goedkopere zonder die boeken. Dat gold voor de NBV uit 2004, maar het geldt ook voor de splinternieuwe NBV21. Hoe kan het dat die verschillende edities er zijn? En welke kun je het beste kiezen? Om die vraag te beantwoorden gaan we eerst terug naar de bekende Statenvertaling uit 1637.
- Ontbreken er verzen in de Nieuwe Bijbelvertaling?Het valt misschien alleen de zeer oplettende lezers van de Nieuwe Bijbelvertaling op, maar af en toe verspringt daarin de versnummering. Zo volgt op Markus 7:15 niet vers 16, maar vers 17. In de nieuwe NBV21 is dat net zo. Waar is dan vers 16 gebleven? In deze bijbelblog leg ik uit wat hier aan de hand is, en ook waarom er eigenlijk niet zoveel aan de hand is.
- Geloof of vertrouwen? - Romeinen 4 in de NBV21In de NBV en de nieuwe NBV21 staat vaak het woord 'vertrouwen' op plaatsen waar oudere bijbelvertalingen de woorden 'geloof' en 'geloven' hadden. De keuze voor 'vertrouwen' is een overtuigende aanpassing, die recht doet aan de betekenis van het Grieks. Maar een vertaling als 'vertrouwen' of 'trouw' had beter op meer plaatsen doorgevoerd kunnen worden. Romeinen 4 is een mooi voorbeeld.
- Waar zijn in de NBV21 de tempelhoeren en schandknapen gebleven?Bij de herziening van de Nieuwe Bijbelvertaling zijn er veel kleine verbeteringen aangebracht. Soms zijn de veranderingen ingrijpend. Zo wordt er nu geen gewag meer gemaakt van zoiets als tempelprostitutie. Wat is hier aan de hand? Wordt er iets verdoezeld? Hebben we een nieuwe #metoo kwestie?
- Ruth in de NBV21Het boek Ruth in de NBV21 bevat een aantal wijzigingen die te maken hebben met kritiek op de vertaling uit 2004. In deze blog een aantal gedachten bij het boek Ruth in de NBV21.
- Jezus' gelijkenissen: alleen voor ingewijden?Direct na de gelijkenis van de zaaier (Marcus 4:1–9) lezen we: “Toen hij [Jezus] weer alleen was met zijn volgelingen en met de twaalf, stelden ze hem vragen over de gelijkenissen. Hij zei tegen hen: ‘Aan jullie is het geheim van het koninkrijk van God onthuld; maar zij die buiten blijven staan, krijgen alles te horen in gelijkenissen, “opdat ze scherp zien, maar geen inzicht hebben, opdat ze goed horen, maar niets begrijpen, anders zouden ze zich bekeren en vergeving krijgen.”’
- 1 Korintiërs 13:3Paulus’ beroemde hoofdstuk over de liefde begint als volgt: "Al sprak ik de talen van alle mensen en die van de engelen – had ik de liefde niet, ik zou niet meer zijn dan een dreunende gong of een schelle cimbaal. Al had ik de gave om te profeteren en doorgrondde ik alle geheimen, al bezat ik alle kennis en had ik het geloof dat bergen kan verplaatsen – had ik de liefde niet, ik zou niets zijn. Al verkocht ik mijn bezittingen omdat ik voedsel aan de armen wilde geven, al gaf ik mijn lichaam prijs en kon ik daar trots op zijn – had ik de liefde niet, het zou mij niet baten." (NBV)
- Vrouwenwerk voor stoere mannenIn de Bijbel vervloekt koning David zijn legeraanvoerder Joab en diens familie. Hij spreekt de wens uit dat er in die familie nooit iemand zal ontbreken “die een spintol vasthoudt” (2 Samuël 3:29). De meeste bijbelvertalingen maken er iets heel anders van. Daardoor gaat iets interessants verloren dat te maken heeft met de traditionele rollen van mannen en vrouwen.
- Egypte als angstland?Het Hebreeuwse woord voor Egypte, mitsrajim, betekent ‘benauwdheid’. Egypte functioneert in de Bijbel dus als angstland. Wanneer de Bijbel over Egypte spreekt, zouden we niet moeten denken aan een land of een gebied, maar aan een concept of idee: een angstland. Egypte als het tegenover van Israël, de plek die ons gevangen houdt en waaruit we bevrijd moeten worden. Iedere dag opnieuw.
- Paulus en de wet: het moeilijkste vers van het Nieuwe Testament?Deze bijbelblog gaat over een bijzonder lastige zin in een van de brieven van Paulus. Wat Paulus precies bedoelde is onduidelijk. Hoe erg is dat? Is daardoor ook onduidelijk wat hij wil zeggen?
- Marcus: open einde op paasmorgen‘Toen hij vroeg op de eerste dag van de week uit de dood was opgestaan, verscheen hij eerst aan Maria uit Magdala, bij wie hij zeven demonen had uitgedreven’ (Marcus 16:9 in de Nieuwe Bijbelvertaling). Als je in de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) het einde van Marcus leest, kom je voor een verrassing te staan, tenminste als je de aantekeningen meeneemt.
- De Geest als metgezelIn het evangelie naar Johannes treffen we in het Grieks viermaal een opmerkelijke aanduiding voor de heilige Geest aan: parakletos. In de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) wordt de term, net zoals in een aantal moderne Engelse vertalingen, steevast vertaald als ‘pleitbezorger’. De vertaling ‘trooster’ (NBG 1951) had weliswaar oude papieren, maar kent in het moderne Nederlands niet meer de actieve betekenis van ‘beschermer’ en wordt om die reden tegenwoordig zelden meer gebruikt. Opvallend is dat velen de term onvertaalbaar achten en gewoon over ‘de parakleet’ spreken. We zien dit vaak in theologische literatuur. Voor een goed begrip helpt dat uiteraard niet verder. Er is echter reden om een nieuw voorstel te doen en te kiezen voor ‘metgezel’.
- Tekstkritiek doet ertoe: Johannes 1:18"We zijn in onze gemeente (in het leerhuis) met het evangelie naar Johannes bezig. Het is me opgevallen dat de NBV in Joh 1:18 Jezus presenteert als 'de enige Zoon, die zelf God is', terwijl zowel in de Naardense Bijbel als in de NBG51 deze directe verwijzing (namelijk dat Jezus God is) ontbreekt. Ik lees met moeite Grieks, maar kan wel lezen dat er twee keer het woord Theos staat. Zou u hierover iets kunnen zeggen?"
- Adam en Eva buiten de Bijbel?Aan het bijbelse paradijsverhaal liggen Kanaänitische mythen ten grondslag. Ten minste, dat zeggen de onderzoekers Marjo Korpel en Johannes de Moor. Oude kleitabletten uit Ugarit, een vergane stad in het voormalige Kanaän, lijken een oerversie te bevatten van het verhaal van Adam en Eva. Het grote belang voor de bijbeluitleg is gelegen in de verschillen tussen de Kanaänitische mythe en de bijbelteksten. Pas door de vergelijking ontdekt men het unieke van de Bijbel. Zo is Adam niet uniek, evenmin als de slang. Wel uniek is de grote verantwoordelijkheid die mensen krijgen in de Bijbel.
- ‘Als jullie Vader het niet wil’ - Matteüs 10:29 in de NBVEr zijn bijbelteksten die vragen oproepen, hoe je ze ook vertaalt. Matteüs 10:29 is zo’n tekst. In De Nieuwe Bijbelvertaling (2004) luidt dit vers als volgt: ‘Wat kosten twee mussen? Zo goed als niets. Maar er valt er niet één dood neer als jullie Vader het niet wil.’ Op deze vertaling zijn veel reacties gekomen. Matthijs de Jong van het Nederlands Bijbelgenootschap licht de vertaling toe.
- Is de tekst van de Bijbel goed overgeleverd? (deel 2)De Bijbel is een heel oud boek. En dat boek werd ook nog eens vele eeuwen met de hand overgeschreven. Werden daarbij niet veel fouten gemaakt en is de Bijbeltekst die wij nu hebben dan wel goed overgeleverd? Hierbij deel 2 over het Nieuwe Testament.
- Is de tekst van de Bijbel goed overgeleverd? (deel 1)De Bijbel is een heel oud boek. En dat boek werd ook nog eens vele eeuwen met de hand overgeschreven. Werden daarbij niet veel fouten gemaakt en is de Bijbeltekst die wij nu hebben dan wel goed overgeleverd? Hierbij de eerste blog die ingaat op deze vraag.
- God almachtig?“Ik geloof in God de Vader, de Almachtige.” Zo begint de bekendste christelijke geloofsbelijdenis. Het klinkt misschien mooi, maar het roept ook veel vragen op. Als God almachtig is, waarom maakt hij dan geen einde aan de ellende? Als God alles kan, waarom gebeuren er dan toch veel afschuwelijke dingen? Wat zegt de Bijbel eigenlijk over Gods almacht? Hierbij de eerste blog over die vraag.
- Laat ons alleen zijn in de liefde? (Hooglied 2:7)Onlangs stond het bijbelboek Hooglied op het oecumenisch leesrooster. Een mooie gelegenheid om de prachtige liefdesteksten uit dit boek te (her)lezen. Veel lezers gebruikten de recent verschenen Bijbel in Gewone Taal. Eén specifieke tekst bleek vragen op te roepen. Het gaat om Hooglied 2:7 (herhaald in 3:5 en 8:4). Lezers verwachtten hier een waarschuwing om het liefdesvuur niet voortijdig aan te jagen. In de BGT lezen ze een uitroep om de liefde alle ruimte te geven. Hoe zit dat? Vertaalster Roelien Smit legt het uit.
