PThU Bijbelblog
Gezocht op:
- Tags:
- jodendom
- Joden als duivelskinderen?Jarenlang zijn nieuwtestamentische teksten over Joden op een letterlijke manier geïnterpreteerd. Het gaat bijvoorbeeld om teksten waar Joden in verband worden gebracht met de duivel, of het bekende vers “zijn bloed kome over ons en onze kinderen” (Matt 27:25). Dit leidde tot stereotiepe verbeeldingen van Joden, op schrift en op afbeeldingen: Joden zouden bijvoorbeeld bloed van christelijke kinderen gebruiken voor hun rituelen en bronnen vergiftigen. Vandaag de dag worden dergelijke publieke afbeeldingen en uitspraken onacceptabel gevonden. Dat wil echter niet zeggen dat deze stereotiepe beelden de wereld uit zijn. Wat kan de bijbelwetenschap hiertegen doen?
- Is Jesaja 52-53 een verboden tekst voor Joden?Is Jesaja 53 voor Joden een “verboden hoofdstuk”? Dit is een veelgehoorde, suggestieve vraag, uit de mond van sommige christenen. De reden zou dan zijn dat deze teksten naar Jezus verwijzen en dat de Joden dat niet willen weten. In de traditionele Joodse literatuur worden Jesaja’s teksten over de dienaar echter ook toegepast op de (Joodse) messias.
- "Wie één ziel vernietigt, vernietigt een hele wereld"Hoe wordt het verhaal van Kaïn en Abel geïnterpreteerd in het jodendom en de islam? De twee religies trekken opmerkelijk vergelijkbare conclusies uit dit verhaal over het effect van het doden van één persoon of het redden van één mensenleven.
- Paulus de Farizeeër en de opstanding van de dodenDe apostel Paulus, belangrijke vormgever van het vroege christendom, maakte deel uit van twee werelden. Hij stond onder invloed van de Grieks-Romeinse cultuur van zijn tijd, maar ook van het Joodse farizese milieu waarin hij was opgegroeid. Hij was trots op zijn Romeins burgerschap, maar hij verloochende zijn Joodse achtergrond en farizese opleiding niet. In tegendeel, hij benadrukt die. In Handelingen 22:3 zegt hij daarover “Ik ben een Jood, geboren in Tarsis in Cilicië, maar opgegroeid in deze stad (Jeruzalem). Ik heb als leerling aan de voeten van Gamaliël gezeten en ben strikt volgens de voorschriften van de wet van onze voorouders opgevoed.” Het ligt daarom voor de hand om bij het bestuderen van de ideeën van Paulus ook rekening te houden met zijn achtergrond als geleerde farizeeër.
- "Zijn bloed over ons en onze kinderen"?Het is een van de pijnlijkste teksten uit het Nieuwe Testament, te vinden in Matteüs 27:25. Als de menigte Jezus gekruisigd wil zien, wast Pilatus zijn handen, en zegt: ‘Ik ben onschuldig aan de dood van deze man. Zie het zelf maar op te lossen.’ Dan volgt er: ‘En heel het volk antwoordde: “Laat zijn bloed ons maar worden aangerekend, en onze kinderen!”’ (NBV21) Of in de NBG-vertaling van 1951: ‘Zijn bloed kome over ons en over onze kinderen!’ Wat moeten we aan met zo’n tekst?
- Heeft het sjabbatjaar nog iets te betekenen?Het Joodse jaar 5782, dat in september begon, is een zogenaamd sjabbatjaar. De regels voor het sjabbatjaar gaan terug tot de Hebreeuwse bijbel. De bekendste luiden dat elk zevende jaar het land niet mag worden bezaaid en bewerkt, en de oogst niet mag worden verkocht. Het sjabbatjaar lijkt een perfect model van sociale rechtvaardigheid. Kunnen we nog iets met het sjabbatjaar, of moeten we het wegstoppen in de map 'utopie'?
- Apocrief of deuterocanoniek? Omstreden bijbelboeken in Statenvertaling en NBVWie de Nieuwe Bijbelvertaling wil kopen kan kiezen voor een uitgave met de 'deuterocanonieke boeken', of voor een iets goedkopere zonder die boeken. Dat gold voor de NBV uit 2004, maar het geldt ook voor de splinternieuwe NBV21. Hoe kan het dat die verschillende edities er zijn? En welke kun je het beste kiezen? Om die vraag te beantwoorden gaan we eerst terug naar de bekende Statenvertaling uit 1637.
- Wereldburgers of navelstaarders? Joden en christenen in de oudheidWe zijn vandaag de dag meer dan ooit tevoren verbonden met mensen uit andere landen en culturen: vliegreizen, internet en de euro maken dat het voor ons relatief gemakkelijk is om mensen tegen te komen met heel andere opvattingen of levensomstandigheden dan de onze. Is globalisering iets van deze tijd, of waren joden en christenen in de oudheid ook al zulke wereldburgers?
- Herinneren en vergeten (2): de sabbat onderhouden en gedenkenOp vrijdagavond, net voor zonsondergang, wordt in synagogen over de hele wereld het lied lecha dodi likrat kallah van Sjlomo ha-Levi Alkabetz (1505–1576) gezongen. Hiermee wordt de sabbat welkom geheten, als een bruid.
- Herinneren en vergeten (1): doen nieuwe herinneringen de oude vergeten?De beschrijving van de bevrijding van de Israëlieten uit Egypte is een van de bekendste verhalen uit de Bijbel. Gek genoeg lijkt de profeet Jeremia het te hebben over een tijd waarin dat verhaal vervangen wordt door een nieuw verhaal.
- Een joodse commentaar op het Nieuwe TestamentIn 2011 verscheen The Jewish Annotated New Testament, en in 2017 kwam al een tweede editie uit. Speciaal is dat alle commentaren en essays door joodse wetenschappers zijn geschreven. Juist dat zorgt voor een nieuwe kijk op dit christelijke deel van de Bijbel.
- Leren vandaagDe recente summercourse over Jeruzalem aan de PThU, bood de gelegenheid om te leren door middel van een chavruta-lezing. Deze lezing stond onder leiding van Dr. Tamar Kadari van het Schechter Institute uit Jeruzalem, waarmee de PThU via Erasmus+ een samenwerkingsverband heeft. Bij zo’n chavruta-lezing worden verschillende teksten parallel gelezen en vergeleken. Dr. Kadari las samen met de deelnemers teksten uit Jesaja, Openbaring en de Pesiskta de Rab Kahana (5de eeuw o.j.). Deze laatste tekst maakt deel uit van de Midrasj, een genre binnen de rabbijnse tekstuitleg waarbij bijbelteksten vaak in de vorm van verhalen worden toegelicht en aangevuld.
- Chochma en Sofia: de waarheid uit de Bijbeltekst?Onlangs was ik op bezoek als gastdocent bij de Oekraïense Katholieke Universiteit in Lviv. Voor een relatief onwetende bijstander als ik, zeker als je de taal niet begrijpt, lijkt de Oekraïense liturgie erg veel op de Grieks of Russisch Orthodoxe: veel bladgoud, wierrook, een priester in een mooi kazuifel, en tussen een wand van iconen ook een icoon van de paus. Dat laatste is natuurlijk interessant, want deze kerk staat in verbinding met de Rooms Katholieke kerk. Maar ze hebben gehuwde priesters, waarvan er meerdere als docenten aan de UCU te vinden zijn (zie een eerdere bijbelblog van Oleh Kindy).
- Jezus en de gebodenEen geïnteresseerde lezer stelde de volgende vraag: Mij valt op dat Jezus geen concrete regels geeft, maar verhalen vertelt waar mensen zelf conclusies uit moeten trekken. Bij joden en moslims zijn er heel duidelijke regels waar je je gewoon aan moet houden, zonder dat je erover na hoeft te denken. Hoe zit dit?
- De slaaf en de rotte vis: Een veranderende parabelParabels zijn te vinden in het Nieuwe Testament en andere vroegchristelijke teksten, maar ook in de rabbijnse literatuur. Het is een genre waarin je verschillen en overeenkomsten tussen het vroege jodendom en het vroege christendom ziet.
- Hier staan we, en we willen anders!Ieder jaar komen vanuit de hele wereld zo’n tweehonderd joden en christenen bij elkaar om samen te spreken over theologische en maatschappelijke kwesties die beide groepen aangaan (zie ICCJ.org). Dit jaar was de bijeenkomst van 2 tot 5 juli in Bonn en gewijd aan – hoe kan het anders in dit herdenkingsjaar? – de reformatie.
- Moeten christenen de Tora houden?Het christendom is voortgekomen uit de godsdienst van Israël. En het is daarom verbazend dat daarin zo weinig is overgebleven van de twee basisconcepten land en Tora. Aangezien de landbelofte expliciet aan Abram en zijn nakomelingen was gedaan, is dat wat betreft het land nog niet zo verwonderlijk. Maar geldt dat ook voor de Tora?
- Leidt monotheïsme tot geweld?Er lijkt een directe lijn te zijn tussen de overtuiging dat er maar één god is en intolerantie die leidt tot geweld jegens andersdenkenden. De geschiedenis van christendom en islam geeft alle aanleiding tot die gedachte. Monotheïstische gelovigen kunnen hun gewelddadig gedrag legitimeren op basis van teksten uit Bijbel en Koran. Er zijn echter ook tegenstemmen te vinden in de heilige boeken.
