Voorbij die mooie zomer

Verplichtingen

We weten het allemaal: we leven niet om te werken, maar we werken om te leven. Maar in de praktijk verdwijnt dat inzicht al snel. Voordat we het weten hebben we vooral oog voor alle verplichtingen: werken, studeren, je ergens voor inzetten, daar gaat het om. Je zou je bijna schuldig gaan voelen als je niet werkt, als je niet meer veel verplichtingen hebt, als je veel tijd hebt voor jezelf. Want ja, wat heeft je leven voor zin als je niet veel doet?

Misschien is dat ook wel een beetje calvinistisch: Eerst hard werken, en daarna misschien ook nog een beetje genieten. En ook als we onszelf misschien niet bestempelen als calvinistisch, er wordt vaak gezegd dat alle Nederlanders iets van die mentaliteit meegekregen hebben.

Hard werken

En toch, we zijn zeker niet de enigen. In veel landen móét je wel heel hard werken om je hoofd boven water te kunnen houden. Er zit niks anders op. Lang geleden moesten mensen ook heel hard werken. Hoeveel tijd kostte het wel niet om zonder elektrische zaag een dikke boom om te zagen? Of om iets te maken van metaal? En hoeveel tijd kostte zoiets simpels als garen spinnen, zodat je kleding kon maken? En daarna moest je die kleding dan ook nog weven en naaien. Gigantisch veel werk. Verveling was er niet bij.

Mythen met een verklaring

Die mensen uit het verleden dachten daar ook al over na, over al dat gezwoeg voor een armoedig bestaan. De Babyloniërs en andere volken hadden ook mooie verhalen, over wat nu eigenlijk het lot van de mensen is: Mythen, over goden die geen zin hadden om zwaar werk te doen. En daarom bedachten die goden andere wezens: Mensen. Dan konden die mooi het zware werk doen: de aarde bewerken, offers brengen aan de goden, enzovoort. De goden zelf konden daardoor genieten van een makkelijk leventje.

Daarom zijn wij er, vertelden die oude verhalen. Waarom hebben de goden ons geschapen? Om hard te werken. Dat is de enige reden waarom we bestaan. Hard werken is ons lot. En meer is er niet. Het zijn grappige verhalen, maar ze laten iets zien van wat wij soms ook zo voelen: Je hele leven hard werken, en dan is het afgelopen. Dat was het dan.

God zegt: Stop!

Waarom zijn we hier op aarde? Wat is de bedoeling van ons leven? Over die vragen gaat het in de Bijbel ook vaak. Het opvallende is dat de Bijbel een eigen geluid laat horen, een ander geluid dan die oude verhalen over luie goden. Die goden maken mensen die het vuile werk moeten doen: alleen maar hard werken.

In de Bijbel klinkt een ander geluid. Daar zegt God op een gegeven moment: Stop! Nu is het echt genoeg. En dan heb ik het natuurlijk over de Sabbat. Eens in de zeven dagen een dag echt rust, geen werk, alle verplichtingen aan de kant. Zes dagen werken is genoeg. Nu mag je uitrusten en genieten.

Bijkomen

De sabbatsrust. We hebben er vaak niet zo veel aandacht meer voor. Voor sommigen van ons heeft dat te maken met de ervaringen van vroeger: De zondag, een saaie dag, waarop er heel veel niet mocht. Geen ijsje kopen, terwijl je katholieke of niet-gelovige buren dat wel gewoon deden. Dat was eigenlijk een karikatuur van hoe de rustdag echt bedoeld was. Waar het om gaat is dat God op een gegeven moment zegt: Weg met al die beslommeringen. Er is meer dan werken. Er is iets belangrijkers.

Voor ons

Het gekke is dat wij onszelf vaak meer verplichtingen opleggen dan God nodig vindt. We maken ons leven moeilijker dan nodig is. In een passage in het evangelie van Marcus (2:23-28) gaat het niet om ijsjes op zondag, maar om aren plukken op de Sabbat. Jezus’ leerlingen doen dat en Jezus heeft er kennelijk geen problemen mee. Maar er komt meteen kritiek op. En dan reageert Jezus heel duidelijk:

De sabbat is er voor de mens, en niet de mens voor de sabbat!

Is dat niet te makkelijk, Jezus? Ben je dan nog wel principieel? Jezus verdedigt zich. David heeft toch ook een keer van de toonbroden gegeten terwijl dat helemaal niet mocht? Er was nu eenmaal geen ander brood in de buurt en David en zijn mannen hadden honger.

Genieten

En zo kijkt Jezus anders naar de bedoelingen van God. Het gaat God er niet om ons leven zwaarder te maken. Maar de boodschap is juist: Nu alles loslaten. Nu tot rust komen. Nu genieten van het mooie om je heen, van de mensen om je heen, van gezelligheid, of van lekker eten, of van het mooie uitzicht.

Als je dat doet, krijg je weer oog voor God. Dan zie je weer wie God voor je wil zijn: niet een God die ons van alles op wil leggen, maar een God die ons iets gunt. Een God die ons oog laat krijgen voor onze medemensen, dat die er niet onderdoor gaan, maar dat we anderen ook rust gunnen. Geen uitbuiting, maar rust voor iedereen. Een geschenk van God.

Zaterdag? Of zondag?

Moet het dan per se de zaterdag zijn? Of moet het per se de zondag zijn? Mag het ook een weekje vakantie zijn op een mooie plek? De apostel Paulus zou waarschijnlijk zeggen: Daar gaat het helemaal niet om. De een doet het zus en de ander doet het zo.

Laat u daarom door niemand iets voorschrijven op het gebied van eten en drinken of het vieren van feestdagen, nieuwemaan en sabbat.(Bron: Kolossenzen 2:16)

Waar het in elk geval wel om gaat is dat we het ook de komende tijd niet vergeten: Niet steeds maar doorgaan zoals een doordenderende trein, maar op tijd stilstaan en tot rust komen. Leven zoals het leven bedoeld is. Genieten en de tijd nemen voor elkaar. Weer oog krijgen voor het goede dat God ons geeft.