Bibliodrama: een veelzijdige methode van bijbelstudie

Wat gebeurt er in een bibliodrama?

Een groep deelnemers gaat samen een bijbelverhaal van binnenuit zien en ervaren. Iedere speler kruipt in de huid van een bijbels personage en beleeft het verhaal vanuit die rol. Daarbij komt het tot interacties tussen de verschillende rollen. Het verhaal wordt in hoofdlijnen gevolgd, maar de invulling van de details gebeurt vanuit de eigen intuïtie en wordt dan ook gekleurd door het karakter, de levenservaring, de emoties en de impulsen die de spelers meebrengen. Een ervaren begeleider zorgt ervoor dat de spelers goed in hun rol komen, dat het spel soepel verloopt en dat iedereen zo volledig mogelijk tot ontplooiing en verdieping komt.

Ieder bibliodrama creëert op een unieke manier betekenis. In een afsluitende reflectieronde wordt uitgediept, wat er in het spel gebeurd is, hoe dit betrekking heeft op het leven van de deelnemers en welk nieuw licht dit heeft geworpen op de bijbeltekst.

Mijn eerste kennismaking met bibliodrama gaat terug tot mijn eigen studietijd. In de afgelopen drie jaar heb ik me intensief verdiept in bibliodrama, heb een opleiding tot gecertificeerd begeleider van bibliodrama gevolgd en er in onderwijs en onderzoek mee geëxperimenteerd. Mijn verwachtingen van deze methode zijn meer dan waargemaakt. Hierna geef ik tien redenen waarom bibliodrama een van mijn favoriete methoden van bijbelstudie is geworden.

1. De Bijbel van binnenuit beleven

Door een van de rollen in een bijbelverhaal aan te nemen, stap je als het ware de bijbeltekst binnen. Dit in tegenstelling tot bijna alle andere methoden van bijbelstudie, die de tekst als object van studie op afstand houden. Deze geforceerde afstandelijkheid is trouwens een illusie. Een objectieve benadering is nooit mogelijk. De subjectiviteit van de degene die met een bijbeltekst bezig is, speelt altijd mee in het verstaan. Bibliodrama dwingt de spelers om zichzelf uit hun eigen tijd en leven te verplaatsen en de tijd, perspectieven, waarden, en gedragspatronen van het verhaal over te nemen. Dit geeft een frisse blik en levert verrassende inzichten op. Deelnemers zijn altijd weer verbaasd hoe de tekst bijna vanzelf tot leven is gekomen en betekenis heeft gekregen tijdens het spel.

2. Bibliodrama is leuk en kost weinig moeite

Alles wat nodig is zijn tijd, nieuwsgierigheid en openheid voor het proces. Het verhaal en de verbeeldingskracht van de deelnemers doen de rest, op de achtergrond voorzichtig geregisseerd door een ervaren begeleider.

3. Een nieuwe versie van jezelf

4. Je bepaalt zelf hoe ver je gaat

Het mooie daarbij is dat je als speler volledig de controle houdt. Het spel creëert een veilige ruimte waarin je 'doet alsof', zolang en voor zover het goed voelt. Je bepaalt ook zelf hoe veel van je gevoelens en inzichten je later in de reflectieronde met de andere spelers wilt delen. Bibliodrama gebeurt tussen de spelers, maar vindt ook plaats binnen de spelers.

5. Bibliodrama werkt lang door

De combinatie van het uitspelen van een verhaal en het beleven van intense gevoelens zorgt ervoor dat je de voor jou belangrijke scènes van het bibliodrama achteraf makkelijk terug kunt halen. Het verhaal werkt door lang nadat het spel voorbij is. Dit is de reden waarom bibliodrama voor sommigen een favoriete methode ter bevordering van persoonlijke en spirituele groei is.

6. Voorkennis niet belangrijk

Bibliodrama is laagdrempelig en biedt alle deelnemers gelijke kansen tot participatie. De meeste methodes van bijbelstudie vereisen voorkennis en training en bevoordelen mensen die de wereld vanuit het intellect benaderen. Bibliodrama heeft er juist baat bij als mensen met zeer diverse karakters en vooropleidingen eraan deelnemen. Je moet er niet over praten, je moet er zijn met je hele persoonlijkheid en al je ervaringen, je gaat het voelen, beleven, proeven met alle zintuigen. De bijbeltekst spreekt lagen in de persoon aan die met het intellect alleen niet te vangen zijn. En in een groep zijn er altijd mensen die hun bijzondere gevoeligheid inzetten in het spel.

7. Balans tussen individuele beleving en groepsproces

Bijbelverhalen zijn van oorsprong verhalen vanuit een gemeenschap en voor een gemeenschap. Bij een bibliodrama doen we recht aan de wortels van de teksten in een groep. De tekst komt tot leven in de interactie. De individuele inbreng mag er volledig zijn, maar het geheel is groter. Het omvat diverse visies, belevingen en schakeringen. Vanuit de beleving en uitwisseling wordt voor iedereen helder dat er niet één juiste interpretatie van een bijbelverhaal kan zijn.

8. De wijsheid van het lichaam

Mijn achtste reden om bibliodrama te beoefenen en de kennis hiervan te verspreiden is de lijfelijke dimensie van het gebeuren. Hierbij gaat het niet om acteerkunst. Je hoeft niet te kunnen acteren om aan bibliodrama te doen. Je speelt wel met je hele lichaam, je beweegt in de ruimte, je ontwikkelt aandacht voor je houding en de bewegingsimpulsen die je voelt in je lichaam. In sommige spelvormen speel je zelfs geheel zonder woorden, alleen met de uitdrukkingskracht van het lichaam. Hiermee worden de wijsheid van de hele mens en al zijn zintuigen gestimuleerd. Dit is voor veel deelnemers in eerste instantie onwennig en zal in een groep met onervaren spelers dan ook geleidelijk worden geïntroduceerd. De effecten hiervan zijn iedere keer weer verrassend. Wat je aan je lijf ervaart beklijft beter.

9. Veelzijdig inzetbaar, altijd integratief

Bibliodrama is breed inzetbaar: op school, in een kerkelijke gemeente of zorginstelling, in het universitaire onderwijs, als preekvoorbereiding, als vorm van dialogisch preken (de zogenaamde biblioloog, een korte vorm die verwant is aan bibliodrama), als teambuilding, in het interreligieuze gesprek, om er maar een paar te noemen. In het grote reservoir van werkvormen van bibliodrama vind je altijd iets dat toegepast kan worden op de behoeftes van een bepaalde doelgroep. De integratieve kracht van deze methode zal in alle contexten tot bloei komen: bibliodrama verbindt lichaam en geest, voelen en denken, reflectie en actie, groepsproces en aandacht voor het individu, het bijbelverhaal en de individuele levensverhalen.

10. Nuttig voor de bijbelwetenschap

Zelf uitproberen?

Wil je zelf ervaring opdoen met bibliodrama? Daarvoor bestaan in Nederland diverse mogelijkheden. Theologiestudenten aan de PThU zullen bibliodrama zeer waarschijnlijk in de opleiding tegenkomen. In Groningen bestaat voor iedereen (mensen uit de stad en theologiestudenten) een vaste bibliodrama-groep die maandelijks een avond speelt (mail naar a.b.merz@pthu.nl voor informatie). Predikanten en kerkelijk werkers kunnen de PAO-cursus 'Contextueel bijbellezen en bibliodrama' op Hydepark volgen. De Zevende Hemel biedt cursussen aan en kan ook adviseren bij het organiseren van een bibliodrama op maat. Een geaccrediteerde tweejarige opleiding tot begeleider van bibliodrama wordt verzorgd door het Centrum voor Bibliodrama.

Heb je vragen over of opmerkingen bij deze blog, gebruik dan de commentaarfunctie!

Lees deze passageVerder lezen?