Een lang leven en dan de dood?

Hoop

In het bijbelboek Jesaja gaat het over oorlogen, bedreigingen en angsten, maar ook over hoop op betere tijden. Bijna aan het einde van het boek wordt verteld over een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Alles zal goed zijn en alle ellende is voorbij:

Zie, ik schep een nieuwe hemel en een nieuwe aarde.
Wat er vroeger was raakt in vergetelheid,
het komt niemand ooit nog voor de geest.
Er zal alleen maar blijdschap zijn
en groot gejuich om wat ik schep.
Ik herschep Jeruzalem in een jubelende stad
en schenk haar bevolking vreugde.
Dan zal ik over Jeruzalem jubelen
en mij verblijden over mijn volk.
Geen geween of geweeklaag wordt daar nog gehoord.
(Jesaja 65:17-19, Nieuwe Bijbelvertaling)

Voor mensen die geconfronteerd zijn met veel ellende is het een prachtige boodschap. Voor de eerste lezers was dat zeker zo. Zij leefden in tijden van oorlog, ballingschap, honger en armoede. Als dit gedeelte in een kerkdienst gelezen wordt, zullen kerkgangers zich er ongetwijfeld ook door aangesproken voelen. Er komt een einde aan alles wat het leven van mensen kapot maakt. Alle narigheid waar het in de eerdere hoofdstukken van Jesaja over ging is definitief voorbij. Alles komt goed. Het leven is zoals het zou moeten zijn!

Toch dood

Mensen leven lang en gelukkig. Het komt niet meer voor dat ze al jong uit het leven gerukt worden, door ziekte, honger of geweld. Ze sterven pas op heel hoge leeftijd. In de Nieuwe Bijbelvertaling staat het zo:

Geen zuigeling zal daar meer zijn die slechts enkele dagen leeft,
geen grijsaard die zijn jaren niet voltooit;
want een kind zal pas sterven als honderdjarige,
en wie geen honderd wordt, geldt als vervloekt.
(Jesaja 65:20)

Andere vertalingen geven de Hebreeuwse tekst anders weer, vooral Lees deze passagede laatste regel. Toch zullen ook volgens die vertalingen mensen niet eeuwig leven, maar wel heel erg lang. Als op de nieuwe aarde iemand van honderd sterft, is zo iemand “jong” gestorven.

Dat betekent een enorme verbetering ten opzichte van de wereld die de eerste lezers kenden: een wereld met heel veel kindersterfte, waar ook heel veel volwassenen stierven terwijl ze dat nog helemaal niet willen. Dat zal in de toekomst niet meer gebeuren.

Geen eeuwig leven?

Is er dan geen eeuwig leven op de nieuwe aarde? Dat vraag je je af als je het Nieuwe Testament kent. In het bijbelboek Openbaring is ook sprake van een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, maar daar wordt gezegd:

Er zal geen dood meer zijn, geen rouw, geen jammerklacht, geen pijn, want wat er eerst was is voorbij. (Openbaring 21:4)

Waarom heeft dat oude bijbelboek Jesaja het dan toch nog over sterven op de nieuwe aarde?

Mooie dood

In het Oude Testament wordt een heel lang en gelukkig leven als een grote zegen gezien, zelfs als de dood er ooit op volgt. Een mooi voorbeeld is het slot van het verhaal over Job. Job leefde heel erg lang en toen hij oud was zat alles mee. Dan staat er: Toen stierf Job, oud en verzadigd van het leven. Een mooie dood, meer hoeft niet.

Het Nieuwe Testament gaat een stap verder: je leven is pas echt compleet als er op je dood nog iets veel mooiers volgt. Het gaat hierbij om een verschil tussen het Oude en het Nieuw Testament dat wel vaker voorkomt. Collega Klaas Spronk schreef er eerder een blog over. In het Oude Testament zijn er zeker Lees deze passageverwachtingen van een uitzonderlijk mooie toekomst. Maar ze verschillen onderling en ze zijn vaak net iets minder radicaal dan in het Nieuwe Testament. Volgens de passage uit Jesaja zal het in de toekomst heel anders zijn dan nu, een nieuwe schepping van God waar alles stukken beter is. Maar het Nieuwe Testament gaat verder en zet de punt op de i.

Achterhaald?

Het Nieuwe Testament zegt heel stellig dat op de nieuwe aarde de dood er niet meer is. Ook in andere opzichten wordt een nieuwe stap gezet. Er wordt bijvoorbeeld duidelijker gemaakt dat er in Gods nieuwe wereld niet alleen plaats is voor het volk Israël, maar voor alle volken. De boodschap is dus nog overweldigender dan die van Jesaja.

Is Jesaja dus achterhaald en kunnen we beter alleen Openbaring of andere delen van het Nieuwe Testament lezen? Dat denk ik niet. In die veel oudere passage uit Jesaja is de breuk tussen de oude aarde en de nieuwe aarde iets minder radicaal. De voorstelling van een mooi leven in de toekomst is daardoor ook herkenbaarder. Die sluit prachtig aan op onze ideeën over wat fijn en goed is.

Als we een lang en gelukkig leven hebben, dan is dat een geschenk uit de hemel. Een leven zonder zorgen en tegenslagen, wat wil je nog meer? Als we het goed hebben met de mensen om ons heen, dan is het leven zoals het moet zijn. Als we na ons pensioen mogen genieten van wat we door te werken hebben opgebouwd, dan is dat iets prachtigs.

Het is niet vreemd dat we zulke ervaringen willen vasthouden. Volgens Jesaja zijn ze als het ware het voorgerecht. En ze smaken naar meer!