Reageer
Wie is God?
10 maart 2016
Christelijk geloof is geloof in God, maar wie is God? Er was een tijd waarin iedereen wel een voorstelling had bij het woord 'God' en waarin vrijwel iedereen ook aannam dat God bestaat. In West-Europa is die tijd voorbij. Hier vinden veel mensen God overbodig en gevaarlijk.
God niet nodig?
De wetenschap verklaart de wereld en het leven zonder bovennatuurlijke oorzaken, en dus, zo denkt zij, hebben we God niet meer nodig. Bovendien kan het geloof in één ware God mensen onverdraagzaam en haatdragend maken tegenover ongelovigen en andersdenkenden. Dus, zo wordt geconcludeerd, is het beter dat mensen zelf bepalen hoe ze willen leven, zonder zich te beroepen op een goddelijke openbaring. Mensen kunnen prima leven zonder God. In dit overheersende beeld van het leven is geen plaats voor een bovennatuurlijke en bovenmenselijke instantie als God.
Gelovigen leven ook in dit klimaat. Ook zij hebben soms moeite om God te plaatsen in de werkelijkheid van hun leven. Als God vervaagt, verbleekt ook het geloof. Wanneer het geloof verbleekt, verschiet het leven van kleur. Daarom is de vraag wie God is, voor het christelijk geloof van levensbelang.
Onze Vader
Wie God is, blijkt uit de manier waarop mensen met hem omgaan en uit de manier waarop God met mensen omgaan. Laten we eerst bezien hoe mensen met God omgaan. Er zijn veel verschillende manieren waarop mensen contact zoeken met God. In de christelijke geloofspraktijk is een belangrijke omgangsvorm het bidden van het Onze Vader. Jezus Christus heeft zijn volgelingen geleerd om God met de woorden van dit gebed aan te spreken (Matteüs 6, 7-13). Het bevat vier namen die ons een beeld geven van wie God is.
De eerste naam is de aanspraak waarmee het gebed begint: 'Onze Vader in de hemel'. In het Oude Testament wordt het woord 'Vader' niet vaak voor God gebruikt om te voorkomen dat God wordt verward met een mannelijke verwekker. Maar bij Jezus is 'Vader' het meest gebruikte woord voor God. Wat deze beeldspraak betekent, kunnen we aflezen aan Gods relatie tot Jezus en aan Jezus' relatie tot God, zoals deze zichtbaar worden in Jezus' woorden en daden en in zijn dood en opwekking. Het tweede woord voor God dat het Onze Vader ons aanreikt is 'naam' ('uw naam worde geheiligd'). Het woord 'naam' staat hier voor 'JHWH', de eigennaam van de God van Israël. De strekking van deze naam is: 'Ik ben die er zijn zal' (Exodus 3, 14).
Naast de uitgesproken naam 'Vader' en de verhulde naam 'JHWH' bevat het Onze Vader nog twee impliciete godsnamen. De eerste is 'Koning'. Er wordt immers gebeden: 'uw koninkrijk kome'. Dit koninkrijk is het rijk van vrede en recht waarin God regeert.
Na en naast de komst van God koninkrijk wordt in het Onze Vader gebeden om voedsel: 'geef ons heden ons dagelijks brood'. Voedsel geven is leven geven, en leven geven is scheppen. De bede om het dagelijks brood in het Onze Vader veronderstelt dat God de schepper is van hemel en aarde.
Deze vier namen voor God in het Onze Vader zijn verschillend van aard. 'JHWH' is de eigennaam van de God van Israël; 'Vader', 'Koning' en 'schepper' zijn soortnamen. 'JHWH' en 'schepper' wordt letterlijk gebruikt voor God, 'Vader' en 'Koning' metaforisch.
Deze vier namen van God geven een goed beeld van wie God is: Hij is die er zijn zal (voor mensen) als Vader, Koning en schepper. Als schepper van hemel en aarde leeft God niet alleen samen met mensen in tijd en ruimte, maar ook buiten de tijd en ruimte die Hij zelf geschapen heeft: 'in eeuwigheid'. Als schepper is God radicaal anders dan zijn schepselen. Daarom is Hij anders vader dan menselijk vaders, en anders koning dan menselijke koningen.
Eigenschappen
Wanneer we de namen 'Vader', 'Koning' en 'schepper' in hun bijbelse context interpreteren, blijkt dat God als Vader liefdevol is, als Koning rechtvaardig en als schepper machtig en eeuwig. Deze 'eigenschappen' zijn kenmerkend voor God; zonder deze liefde, deze rechtvaardigheid, deze macht en deze eeuwigheid zou Hij niet zijn wie Hij is. Maar wij kunnen er niet zonder meer van uitgaan dat Gods liefde, rechtvaardigheid en macht gelijk zijn aan menselijke liefde, rechtvaardigheid en macht. Als schepper is God immers geen uitvergroot mens, maar anders dan zijn schepselen. Maar wat houden de liefde, rechtvaardigheid, macht en eeuwigheid van God dan in?
Daden
Op dit punt kunnen we te rade gaan bij het tweede gebeuren waarin blijkt wie God is: Gods omgang met mensen. Wij komen deze omgang op het spoor in de bijzondere daden van God die ons worden verteld in de Bijbel; gebeurtenissen als de uittocht en intocht, de ballingschap en terugkeer van Israël, de komst en het leven, de dood en de opwekking van Jezus Christus, de uitstorting van de Heilige Geest en de schepping van hemel en aarde. In sommige van deze daden bewijst God zijn liefde, in andere zijn rechtvaardigheid, zijn macht, of zijn eeuwigheid. Wanneer we Gods kenmerken verstaan vanuit deze bijzondere daden in relatie tot Israël en in relatie tot Jezus Christus, gaan we beseffen hoe Hij ook met ons omgaat. We gaan daardoor Gods liefde, rechtvaardigheid, macht en eeuwigheid voor mensen ook beter begrijpen. Zo krijgen we enig begrip van wie God is, want hoe God is blijkt uit zijn omgang met mensen.
Groter dan wij
