Waarom heeft God ons mensen gemaakt?

Waarom?

Hoe komt het dat er mensen en dieren zijn, en dat er land is en niet alleen maar water, en dat de zon en maan en sterren er zijn? Op die vraag geeft de Bijbel een duidelijk antwoord: Het is er allemaal dankzij God. In de eerste hoofdstukken van Genesis wordt verteld dat God een einde maakte aan de chaos en dat er zo een plek ontstond waar dieren en mensen konden leven. Maar waarom God dat wilde, wordt niet duidelijk gezegd.

Oude mythen

Waarom zijn we er? Waarom is de aarde er? Het zijn oude vragen. Mensen hebben ze altijd gesteld, al lang voordat de Bijbel ontstond. En er werden ook antwoorden op gegeven. Eén van die oeroude antwoorden is interessant, omdat het een antwoord is dat we in de Bijbel niet terugvinden.

Volgens een aantal Lees deze passageoude mythen uit Mesopotamië (nu Irak) konden de goden niet zonder de aarde. Waarom niet? Omdat de goden – net als mensen – voedsel nodig hebben. Zonder voedsel zouden ze niet echt sterven, want dat is voor goden niet mogelijk, maar ze zouden wel gek van de honger worden. Waar konden ze hun eten vandaan halen? Van de aarde, want daar was vlees van dieren te vinden en er groeiden allerlei gewassen. De goden hadden de aarde dus nodig.

Volgens deze oude godenverhalen waren er in eerste instantie nog geen mensen op aarde. De hoogste goden lieten de lagere goden het werk doen: jagen, het voedsel verbouwen en oogsten. De lagere goden hadden daar na een tijdje genoeg van en kwamen in opstand, waardoor de hogere goden met de handen in het haar zaten. Als oplossing besloten zij een nieuw soort wezen te maken: de mens. De mensen moesten voortaan het zware werk doen. Ze moesten vlees, graan en vruchten offeren aan de goden. Daardoor hadden de goden voortaan genoeg te eten zonder dat ze er zelf iets voor hoefden te doen.

God heeft niets nodig

Die oude mythen geven dus een reden waarom de mensen er zijn: Ze zijn er om hard te werken voor de goden en om die goden van voedsel te voorzien. Dat de mensheid bleef bestaan was dus van groot belang.

Wie de Bijbel een beetje kent, weet dat deze visie daar niet terug te vinden is. De Bijbel kijkt anders tegen God en de mensen aan dan die oude mythen. Volgens de Bijbel kan God wel zonder de wereld en de mensen. Hij heeft ze niet geschapen, omdat hij zonder de wereld honger zou krijgen of op een andere manier in de problemen zou komen. God heeft geen voedsel nodig. Hij heeft ook geen mensen nodig die hem van voedsel of van iets anders voorzien (zie bijv. Psalm 50:12-13 en Handelingen 17:25).

God is blij met mensen

En toch heeft God de wereld en de mensen Lees deze passagegeschapen. Maar waarom dan? Het antwoord op die vraag staat nergens duidelijk in de Bijbel. Maar er zijn een paar passages in het Oude Testament die er toch iets over zeggen. Volgens het Oude Testament zou God zeker iets missen als er geen mensen meer waren: Hij zou het erg vinden dat niemand meer oog zou hebben voor zijn trouw en zijn liefde.

Die opvallende gedachte komen we vooral tegen in een paar gebeden van mensen die de dood voor ogen hebben. Ze spreken God aan en zeggen tegen hem: “Stelt u zich eens voor dat ik er straks niet meer ben. Zou u me dan niet missen?” 

Zou u me niet missen?

Een van die gebeden vinden we in Psalm 30. De dichter vertelt hoe hij zijn nood aan God voorlegde:

U, Heer, roep ik aan, u, Heer, smeek ik om genade.
Wat baat het u als ik sterf, als ik afdaal in het graf?
Kan het stof u soms loven en getuigen van uw trouw?
Luister, Heer, en toon uw genade, Heer, kom mij te hulp.

De dichter maakt duidelijk dat God iets zal missen als hij er straks niet meer is: de dichter kan God dan niet meer loven en vertellen over Gods trouw. Dan gebeurt er iets opvallends. Kennelijk zetten die opmerkingen van de dichter God aan het denken, want de psalm vertelt dat God meteen daarna terugkomt van zijn besluit:

U hebt mijn klacht veranderd in een dans,
mijn rouwkleed weggenomen, mij in vreugde gehuld.
Mijn ziel zal voor u zingen en niet zwijgen.
Heer, mijn God, u wil ik eeuwig loven.

God beseft kennelijk dat het een verlies voor hemzelf betekent als mensen wegvallen. In andere gebeden van mensen die opzien tegen de dood komt precies dezelfde gedachte voor. Degenen die bidden, houden God voor dat hij zichzelf als het ware in de vingers snijdt als hij hen laat sterven. Ze kunnen zijn naam dan niet meer noemen en hem niet meer prijzen vanwege zijn trouw en goedheid (Psalm 6:5-6 en Psalm 88:11-12; vergelijk ook Psalm 115:17-18 en Jesaja 39:18-19).

Beeld van God

Volgens het scheppingsverhaal zijn de mensen de enige wezens die lijken op God. Ze zijn geschapen “als evenbeeld van God” (zie Genesis 1:26-28, NBV). Dat mensen op God lijken, betekent dat er tussen God en de mensen communicatie mogelijk is. Volgens het scheppingsverhaal maakt God dus een relatie met de mens mogelijk.

Geschapen door God en voor God

Wat wil de Bijbel zeggen? Dat God niet zonder mensen kan, zoals de goden van de Mesopotamische mythen niet zonder voedsel konden? Nee, zo afhankelijk is God volgens de Bijbel zeker niet. God is juist onafhankelijk. Maar daarnaast wordt duidelijk dat God pas volop God kan zijn als mensen oog hebben voor wat hij voor hen wil betekenen. Zijn er geen mensen die zijn goedheid zien en die hem daarom loven, dan lijdt God daaronder. In Psalm 22 wordt zelfs gezegd dat God troont op de lofliederen van Israël (22:4). Dat betekent dus dat de lofliederen van mensen van enorme waarde zijn voor God.

Het blijft speculeren, omdat God zelf de enige is die weet waarom hij de wereld en ons geschapen heeft. Maar God zou ons dus wel eens geschapen kunnen hebben, omdat hij het nodig heeft om zijn goedheid te laten zien. Als er geen mensen zouden zijn voor wie hij iets kan betekenen, dan zou hij als het ware verpieteren. Hij heeft ons geschapen, omdat hij een relatie met ons wil. Hij kan wel zonder ons, maar hij wil niet zonder ons.