In memoriam: Jaap van Gelderen
Afgelopen donderdag 25 juli 2024 overleed in zijn woonplaats Kampen de kerkhistoricus Jaap van Gelderen. Als geboren Rotterdammer was hij daar in 1964 theologie gaan studeren aan de Theologische Hogeschool van de Gereformeerde Kerken in Nederland.
Hij zou er blijven: na zijn afstuderen als wetenschappelijk assistent van hoogleraar Johannes Plomp, vanaf 1980 als universitair docent kerkgeschiedenis aan de Hogeschool. Die ging in 1986 Theologische Universiteit Kampen heten. In 2006, het jaar waarin Jaap van Gelderen met pensioen ging, werd het Protestantse Theologische Universiteit Kampen.
Rotterdammer in Kampen
Rotterdammer Jaap van Gelderen heeft vele jaren een hecht team gevormd met Plomps opvolger Auke Jelsma en met Hommo Reenders. Jelsma richtte zich onder meer op vroege kerkgeschiedenis en Reformatie, Reenders op zendingsgeschiedenis en Réveil. Specialisaties van Jaap van Gelderen werden de geschiedenis van de Gereformeerde Kerken in Nederland vanaf 1834 en de Joodse geschiedenis. Hij nam graag deel aan symposia daarover in Israël. Jaap van Gelderen was een inspirerend docent voor zijn studenten, royaal in het delen van zijn fenomenale feitenkennis. Tot zijn academische werk behoort onder andere de editie van de Classicale Acta Overijssel 1598-1620 in de serie Rijks Geschiedkundige Publicatiën. Zijn boek over De Gereformeerde Kerk van Rotterdam-Charlois 1887-1987 is zonder meer een originele en grensverleggende studie. Wat opvalt in publicaties als Een Rotterdammer in Kampen is de fijnzinnige literaire stijl ervan. Jaap van Gelderen was een uitgesproken bewonderaar van dichters als Ida Gerhardt, Saul van Messel en Konstantin Kaváfis, en van romanciers als Willem van Maanen. Zó te kunnen schrijven was en bleef zijn ideaal. Het ging erom om in de grote geschiedenis de kleine mens te zien.
Respect
Hij kon het zelf ook. Publicaties als Charlois en de Jop Groen-bundels krijgen er een eigen timbre door, onmiddellijk herkenbaar als werk van Jaap van Gelderen. Hoewel hij zelf afkomstig was uit een tijd dat er over homoseksualiteit niet openlijke gesproken werd, heeft hij zich in de loop van de jaren meer als zodanig laten kennen. Dat deed hij bijvoorbeeld in Een dadel uit Marakesh. Op reis met de jonge schilder Hendrick Avercamp. Dit boek werd in 2013 genomineerd als Overijssels boek van het jaar. Hij was een betrokken lid van de Kamper Burgwalkerk. Zijn vele bijdragen aan de geschiedenis van Kampen, speciaal de Joodse, werden in 2009 geëerd met een koninklijke onderscheiding. De PThU gedenkt deze kerkhistoricus met respect.
