Minisymposium: Koloniale slavernij, trauma, herstel en de rol van de kerk

Deze keynote zal reflecteren op het idee van collaboratieve transformatieve gerechtigheid, als een alternatief voor herstelrecht, in het licht van het voortdurende en intergenerationele trauma dat voortkomt uit slavernij, koloniale overheersing en raciale segregatie, welke nog altijd een schaduw werpen over de samenleving. De erfenis van slavernij en kolonialisme sinds de zestiende eeuw blijft een onderwerp van gesprek en krijgt de laatste tijd hernieuwde aandacht, ook hier in Nederland. Wat ligt ten grondslag aan zulke discussies? Als het om restitutie gaat, doelen we dan uitsluitend op of denken we alleen in termen van financiële compensatie? In dit artikel wil ik het idee van collaboratieve transformatieve gerechtigheid verkennen als een kader voor deze discussie. Dit is gebaseerd op het inzicht dat collaboratieve transformatieve gerechtigheid moet omgaan met de geleefde realiteit van mensen, binnen de context van de voortdurende impact van historische onrechtvaardigheden. Het gaat in de eerste plaats om mensen in relatie, zowel in het verleden als in het heden, hun individuele en collectieve identiteiten, de wijze waarop deze relaties en identiteiten worden vormgegeven, en hoe deze mogelijk moeten worden herzien in het licht van het voortdurende en intergenerationele trauma dat voortkomt uit historische onrechtvaardigheden. Het artikel zal enkele theologische nuances rondom dit concept verkennen, in relatie tot de (nog altijd zeer aanwezige) nawerkingen van slavernij en kolonialisme in Zuid-Afrika. De kern hiervan leunt niet alleen op het hart van de Belhar Belijdenis, maar ook op belangrijke thema’s van relationaliteit uit de filosofieën van Levinas, Buber en de Afrikaanse concepten van Ubuntu en Ujaama.